Corona virüsle uygulanmaya başlanan uzaktan eğitim, ödev araştırmaları yapmak için girilen siteler, arkadaşlarla irtibat kurmak için dahil olunan sohbet odaları, biraz baş dağıtmak için oynanan dijital oyunlar derken çocuklar, vakitlerinin büyük bir kısmını bilgisayar ve telefon karşısında geçiriyor. Aslında her şeyin pak göründüğü sanal dünyada çocukları birçok tehlike bekliyor. Bunların başında siber zorbalık geliyor. Bireylerin toplumsal medyada ya da oyunlarda dahil olduğu kümenin dışında bırakılması, sohbet odalarında hakarete uğraması, profilindeki fotoğrafların müsaadesiz kullanımı, siber zorbalığın kapsamına giriyor. Bu durumu yaşayan çocuklarda ise okul muvaffakiyetinin düşmesinin yanı sıra uyku nizamında bozulmalar ve ruhsal problemler görülebiliyor.
Her yıl gitgide büyüyen bu sorunun tahlili ve ailelere yol göstermek gayesiyle MEB, EBA üzerinden Siber Güvenlik Portalı oluşturdu. Öğretmenler de internetin ziyanları istikametinde bilgilendirme yapıyor. Lakin bu sorunu yaşayan çocukların büyük bir kısmı, mevzuyu ailelerine bile anlatmıyor. O nedenle aileler de çocuklarının içinde bulundukları güç durumdan birçok vakit habersiz.
Milliyet gazetesinden Mine Özdemir Güneli’nin haberinde Bahçeşehir Üniversitesi Yeni Medya Kısmı Dr. Öğretim Üyesi Sinan Aşçı’nın görüşlerine yer verildi.
PANDEMİDE ARTTI
-Siber zorbalık nedir?
“Bilgi ve bağlantı teknolojilerinin kullanımıyla elde edilen kimi özellikleri bilinçsiz ya da makûs niyetli bir formda kullanmamız sonucu ortaya çıkan bir durum olarak ele aldığımız siber zorbalık, yalnızca çocuk ya da ergenlerin birbirine yönelik negatif sonuç doğuran davranışları için kullanılıyor. Bireyleri tanıyalım ya da tanımayalım, siber zorbalık internet ortamında tek seferde süratle yayılması ve kalıcılığı mağduriyetin sürekliliğini de beraberinde getiriyor. Siber zorbalık bireylerin toplumsal medyada ya da oyunlarda dahil olunan kümenin dışında bırakılması, sohbet odalarında hakaret edilmesi, profildeki bilgilerin ya da fotoğrafların müsaadesi olmadan kullanılması, utandırmak, küçük düşürmek, incitmek maksatlı bildiri ya da fotoğraf paylaşımı üzere pek çok formda örneklendirilebilir.
Kısa periyodik yaşanan saldırgan ve hakaret içeren tartışmalar, daima gönderilen incitici bildiriler, prestij zedelemek için karalama, şahısları makus duruma düşürecek davranışlarda bulunmak hedefiyle diğerinin kimliğine bürünme, çevrimiçi kümelerin dışında bırakılması ya da ısrarlı siber takip üzere davranışlar da örnek olarak verilebilir.
-Uzaktan eğitimde çocukları bekleyen tehlikeler neler?
Çevrimiçi ortamlar şu an ağır olarak uzaktan eğitim için kullanılıyor olsa da çocukların hayatında yalnızca bu maksat için yer almıyor. Arkadaşlarıyla haberleşmek, eğlenmek, müzik dinlemek, dizi/film izlemek, ilgi alanlarını geliştirmek için kullandıkları ortamlar… Bunların tamamını internet görgü kuralları açısından uygun bir biçimde kullanırken rastgele bir problemle karşılaşmıyorlar ya da karşılaştıklarında basitçe üstesinden gelebiliyorlar.
Karşıtı durumda ise birtakım çevrimiçi tehlikelerden kelam etmek mümkün. Microsoft, her yıl “Dijital Nezaket Araştırması” yapıyor. Türkiye dahil 25 ülkeyi kapsayan araştırmadan anlaşıldığı üzere, internetin sıkıntılı ve çok kullanımı, yaş ve gelişim seviyesine uygun olmayan içeriklere erişim, mahremiyet konusunda özel bilgilerin herkese açık bir biçimde paylaşılması üzere durumlar çeşitli riskleri de beraberinde getiriyor. Siber zorbalık da çevrimiçi tehlikelerden biri olarak karşımıza çıkıyor.
-Pandemide siber zorbalık arttı mı?
Pandemiyle herkes için gerilimli ve baş karıştırıcı bir devir başladı. Hem eğitim öğretim hem de iş ortamlarını uzaktan yürütmeye çalışan beşerler, toplumsal ara ve fizikî izolasyon nedeniyle konutta daha fazla vakit geçirmeye başladı. Bu durum herkes için çevrimiçi platformların kullanımını muhakkak oranda artırdı. Meskenden çalışmayı dengelemeye çalışan, okul çalışmalarına yardımcı olan pek çok ebeveyn ya da öğretmen göz önünde bulundurulduğunda, çocuklarının çevrimiçi olarak yaptıklarına çok dikkat etmeleri mümkün değil. Pandemide, siber zorbalığın dünyada da arttığını ortaya koyan çalışmalar var.
ONU YARGILAMAYIN
-Aileler çocuklarını korumak için ne yapmalılar?
Türkiye’deki birçok araştırma sonucunda siber zorbalık davranışına maruz kalan çocuk ya da ergenlerin aileleriyle bu tecrübesi paylaşmak istemediğini, bunun bir nedeni olarak internet kullanımlarının engelleneceği telaşı taşıdıkları görülüyor. Çevrimiçi ortamlarda çocuklarının karşılaşabileceği rastgele bir risk durumunda kendileriyle bunu paylaşabileceği ve onları yargılamadan birlikte tahlil bulabileceklerini gösteren ve inanç ortamı oluşturan bir davranış sergilemeleri tahlil için iyi bir başlangıç olabilir.
Toplumsal medya şifrelerinin paylaşılmaması, zorbalık yapan kişinin engellenmesi, olaya ilişkin ispatların kaydedilmesi ve saklanması, rahatsız olunan şeyin paylaşılmaması ailelere ve onlar aracılığıyla çocuklarına hatırlatmamız gereken kıymetli noktalar. Aileler tek başına mevzuyu tahlile kavuşturamayabilir. Okullar tarafından yapılan önleyici çalışmaları dikkatle takip etmeliler. Siber zorbalık yaşanması halinde başvurulabilecek tüzel yollar da bulunmakta.
ERGENLİKTE ÇATIŞMAYA AÇIK
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Beyin Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Aziz Görkem Çetin, kızlarda 11-13, erkeklerde 12-14 yaşlarında başlayan ergenlik periyodunda kişinin kendisinin bir birey olduğunu, her şeyi en iyi kendisinin bildiğini düşünerek ailesine aralı durduğunu belirtiyor. Çetin, sorun yaşayan ergenlere şu formda yaklaşılmasını öneriyor:
– Ergenlikteki bireyler ailelerden uzaklaşma, arkadaşlarıyla yakınlaşma gereksinimi hissederler. Ebeveynlerin bu sürecin süreksiz olduğunu anlaması ve çocuklarına hürmet göstermeleri gerekmekte.
– Bu devirde birey, çatışmaya epeyce açık. O nedenle çocukların seçimine hürmet duyulmalı.
– Yaşadıkları sıkıntıları sizinle paylaşabilmesi için sizden korkmaması gerekmekte.
– İlgisini paylaşmak istemiyorsa bu süreci anlayışla karşılayın ve anlatması için baskı kurmayın.
– Ona güvendiğinizi hissettirin, kuşkucu bir tavır izlemeyin.
– Cinsel eğitimi hakikat kaynaklardan almasını sağlayın.
– Çocuğunuzun alakalara dair hislerini küçümsemeyin, ağır olduğunu düşünüyorsanız ruhsal takviye alın.
EKRANI SAKLIYORSA DİKKAT
Toplumsal medya kullanan gençlerin yüzde 36,5’inin siber zorbalığa uğradığına, her 10 gençten yalnızca 1’inin ailesini, yaşadığı zorbalık konusunda bilgilendirdiğine dikkat çeken Bitdefender Türkiye Operasyon Yöneticisi Alev Akkoyunlu, çocuğun siber zorbalığa maruz kaldığını gösteren işaretleri şöyle sıralıyor:
– Çocuğunuzun, telefonunu yahut başka aygıtlarını olağandan daha az yahut daha fazla kullanmaya başladığını fark ediyorsanız dikkatli olmanızda yarar var. Toplumsal medya hesaplarını daima kapatması ve yeni hesap açması siber zorbalığa uğradığını gösterebilir.
– Bir ileti yahut e-posta geldiğinde çok üzülüyor yahut sonlanıyor mu? Çevrimiçi bağlantıya yönelik olağandışı duygusal reaksiyonlara dikkat etmek değerli. Bu, çocuğunuzun bir şeyden rahatsız olduğu manasına gelebilir.
– Zorbalığa uğrayan çocuklar aktivitelere olan ilgilerini kaybeder, bunalır ve olaylardan kendilerini geri çeker, öfkeli yahut kaygılı olabilir. Ruh halindeki rastgele bir değişikliği ciddiye alın.
– Düşüşe geçen notlar, uyku nizamında bozukluklar da gösterge olabilir.
NTV
