asada, Amerika Birleşik Devletleri Temsilcisi Zalmay Halilzad Afganistan idaresi ve Taliban olacak. Toplantıların 10 günlük maraton halinde yapılması planlanıyor.
Toplantıda gaye ABD ve Taliban ortasında bir mutabakat zaptının imzalanması ve bir yol haritasının ortaya çıkarılması. Cuma günü Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani de İstanbul’da olacak.
Kritik toplantı öncesi,, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Afgan mevkidaşı Hanif Atmar ile telefonda görüştü. İki isim, İstanbul’da gerçekleştirilerecek konferansa dair görüş alışverişinde bulundu.
İSTANBUL BARIŞ KONFERANSI
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Amrullah Salih de Türkiye’de düzenlenecek barış konferansı için hazırlıkların yapıldığını bildirdi.
İstanbul barış konferansında ele alınacak bahislerin içerisinde kıymetlerin prensipleri, ateşkes sağlanması ve barış hükümeti kurulması bahislerinin yer aldığını lisana getiren Salih, “Taliban şayet sahiden barış istiyorsa ateşkes yapması lazım.” dedi.
Salih, Afganistan hükümetinin Taliban ile önemli bir biçimde müzakere etmeye hazır olduğunu vurguladı.
Taliban’ın artık iyi düşünmesi gerektiğini belirten Salih, Taliban hükümetinin asla geri gelmeyeceğini kelamlarına ekledi.
TALİBAN İLE BARIŞ SÜRECİ
Afganistan’da en büyük yabancı askeri varlığa sahip ülke ABD, eski Lider Donald Trump periyodunda, Taliban ile Katar’ın başşehri Doha’da muahede imzalamıştı.
Trump idaresi, NATO içinde istişare etmeden ve müttefiklerine istişareden 29 Şubat 2020’de yaptığı mutabakatla 1 Mayıs’a kadar Afganistan’daki tüm yabancı güçlerin ülkeden ayrılacağı taahhüdünde bulunmuştu. Taliban da buna karşılık çekilmeye kadar yabancı güçlere saldırmamayı taahhüt etmişti.
Geçen bir yılda, Afganistan hapishanelerinden yaklaşık 5 bin Taliban mahkumu tahliye edilmiş, Taliban’ın rehin tuttuğu 1000 kişi özgür kalmış ve ABD de asker sayısını değerli ölçüde azaltmıştı.
Muahede, sırf yabancı güçlere saldırmama kuralı getirdiği için Taliban, Afgan güvenlik güçlerine yönelik aksiyonlarına devam etti. Ülkede Taliban’ın üstlenmediği çok sayıda şiddet olayları da yaşandı.
Birleşmiş Milletler Afganistan Yardım Misyonuna (UNAMA) nazaran, ABD ile Taliban ortasında barış muahedesinin imzalanmasının akabinde 3 binden fazla sivil hayatını kaybetti.
Afgan idaresi ve Ulusal Uzlaşı Yüksek Kurulu Lideri Abdullah Abdullah üzere aktörlerin de içinde bulunduğu bir kesite nazaran ise Taliban, Doha Mutabakatı’na uymuyor.
Afgan tarafları, Doha’da Eylül 2020’de başlayan ve ocak ayında birinci tipi tamamlanan müzakerelerde metot ve usule ait uzlaşı sağladı lakin 22 Şubat’ta tekrar başlayan müzakerelerde içerik kısmına geçilemedi.
Kabil idaresi, öncelikle Taliban’ın hareketlerini sonlandırmasını ve kapsamlı ateşkese gidilmesini kaide koşuyor.
Taliban ise ABD ile yaptığı Doha Mutabakatı’na uyarak yabancı güçlere saldırmadığını vurgulayarak, takviminin işletilmesini istiyor. Yabancı güçlerin 1 Mayıs’a kadar ülkeden ayrılması, bir geçiş idaresi kurulması, mahkumların özgür bırakılmasını talep eden Taliban, başkan takımlarının BM Güvenlik Kurulunun terör listelerinden çıkartılmasını bekliyor.
GÖZLER İSTANBUL TOPLANTISINDA
Afganistan müzakerelerinde tıkanıklığın aşılamaması ve ABD’nin taahhüt ettiği yabancı güçlerin çekilme tarihinin yaklaşması, milletlerarası toplum açısından Afganistan’da tehlike çanlarının çalmasına neden oldu.
Afganistan’da askeri güç bulunduran çok sayıda NATO ülkesi, belirsizliğin giderilmesini bekliyor. Halihazırda ülkede, ABD askerlerinin sayısı, öbür ülke askerlerinin toplamının altında bulunuyor.
ABD ve NATO’nun Afganistan’dan çekilmesi durumunda, bu ülkede askeri güç bulundurmaya devam edecek ülkelerin Kabil idaresiyle ikili mutabakatlar yapması gerekecek.
Bu türlü bir periyotta, Türkiye’nin görüşmelere konut sahipliği yapması gündeme geldi.
Diplomatik kaynaklar, Türkiye’de buluşma teklifinin ABD idaresinden evvel Afgan taraflarınca Ankara’ya birçok sefer iletildiğini belirtti.
Türkiye, Birleşmiş Milletler (BM) ve Katar ile eş güdüm halinde Afgan taraflarla temaslar yürütüyor.
Dışişleri Bakanlığı, İstanbul’daki toplantı için iştirakçi ülkeler, temsilcilerin seviyesi ve iştirak tertibi üzerinde çalışıyor ve iştirak bahislerini ilgili taraflarla ağır halde istişare ediyor.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Afgan ve Katarlı mevkidaşlarının yanında ilgili taraf ülkelerin yetkilileriyle de telefon görüşmeleri yapıyor.
Diplomatik kaynaklar, Afgan taraflarıyla görüşmelerin tam bir şeffaflık içerisinde götürüldüğüne, Türkiye’nin her iki tarafın da itimadına sahip olmasının değerli bir avantaj olduğuna dikkati çekiyor.
Kaynaklara nazaran, Türkiye, taraflara orta buluculuk ya da kolaylaştırıcı rol dayatma arayışında değil.
Doha sürecini tamamlayıcı ve destekleyici nitelikte görülen İstanbul toplantısı için Taliban ile temaslar, kümenin Doha’daki siyasi ofisi üzerinden gerçekleştiriliyor.
Türk yetkililer, toplantıdan verimli sonuçlar elde edilebilmesi açısından dar iştirakli görüşmelerde, Afganların karar alma yeteneği haiz isimlerle temsil edilmesini dilek ediyor.
Türk Dışişleri, süreçle ilgili çalışmaları Ankara’da güvenlik bürokrasisi başta olmak üzere ilgili tüm kurumlarla uyum içerisinde yürütüyor.
Türkiye’nin Afganistan Özel Temsilcisi olarak atayacağı isim üzerinde ise değerlendirmeler devam ediyor.
Diplomatik kaynaklar, İstanbul toplantısının gelecek haftalarda yapılabileceğini belirtiyor.
NTV
