Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği (TSPB) “Türkiye Sermaye Piyasası 2020” raporunu yayımladı.
Birlikten yapılan rapora ait açıklamada, 2020’nin global iktisatta olduğu üzere sermaye piyasaları açısından da yeni tip corona virüs (Covid-19) virüsünün global çapta bir salgına dönüşmesi nedeniyle beklenmedik gelişmelerle dolu bir yıl olduğu tabir edilerek, 2020’nin birinci çeyreğinde finansal piyasaların salgından önemli derecede etkilendiği, borsalarda kıymetli değer kayıpları yaşandığı vurgulandı.
Gelişmiş ülke merkez bankalarının başlattığı nakdî genişleme programlarının tesiriyle faizlerin negatif düzeylere gerilediği belirtilen açıklamada, dünya genelinde pay senedi piyasalarına yatırımcı ilgisinin artışıyla fiyatların süratle yükseldiği ve halka arzların canlandığı kaydedildi.
Açıklamada, 2020’nin sonuna hakikat aşı ile ilgili gelişmelerle finansal piyasalarda iyimserliğin daha da arttığına dikkati çekilerek, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
“2020 yılında dünyada kote olan şirketlerin toplam piyasa kıymetinin bir evvelki yıla nazaran yüzde 19 artarak 112,7 trilyon dolara ulaşırken, süreç hacmi ise dolar bazında yüzde 45 artarak 183 trilyon 269 milyar dolara çıktı. Borsa İstanbul AŞ, süreç hacmindeki artışın tesiriyle yüzde 381 bölüm suratına ulaşarak 2020 yılında dünyanın en likit piyasası oldu. Yüzde 341 periyot suratı ile Çinli Şenzhen Borsası en likit ikinci borsa olurken, yüzde 334 ile ABD’li Nasdaq üçüncü, yüzde 267 ile Tayvan Taipei ise dünyanın en likit dördüncü borsası oldu.”
Getiri şampiyonu Tahran Borsası oldu
Açıklamada, 23 gelişmiş ve 24 gelişmekte olan ülkenin büyük ve orta ölçekli şirketlerinin performansını yansıtan MSCI ACWI endeksinin 2020 yılını dolar bazında yüzde 16 artışla tamamladığı bildirildi.
2020’de dünya genelinde borsa getirilerinin gelişmiş ülkelerde olumlu olduğu görülürken, gelişmekte olan ülkelerin birçoklarının yılı dolar bazında kayıpla kapattığı belirtilen açıklamada, “2020’de organize borsalar ortasında dolar bazında bir evvelki yıla kıyasla en fazla getiriyi yüzde 271 ile Tahran Borsası sağladı.”
Açıklamada, 2020’de yüzde 99 getiri ile Vietnam’daki Hanoi Borsası’nın, Tahran’ın akabinde ikinci en yüksek getiri sağlayan borsa olduğu vurgulanarak, bu borsaları yüzde 44,2 ile Şenzhen Borsası’nın ve yüzde 43,6 ile Nasdaq’ın takip ettiği tabir edildi.
Çin’in salgını süratle denetim altına alarak avantaj sağladığı, salgın ortamında internet üzerinden süreçlerin ivmelenmesiyle birlikte teknoloji şirketlerinin iş hacmi ve bu şirketlere olan yatırımcı ilgisinin teknoloji şirketlerinin yükte olduğu Nasdaq’ın iyi performans göstermesinde tesirli olduğu belirtilen açıklamada, ayrıyeten salgın tedbirlerini süratle alan İskandinav ülkeleri borsalarının da getirileri ile 2020 yılında ön sıralarda yer aldığı bildirildi.
Açıklamada, en fazla kayıp yaşayan 10 borsadan 9’unun Afrika ve Latin Amerika ülkeleri borsaları olduğu aktarılarak, 2020 genelinde salgın nedeniyle petrol fiyatının zayıf seyretmesinin iktisadı yükle petrol gelirine bağlı olan ülke borsalarının geride kalmasında tesirli olduğu kaydedildi.
Borsa İstanbul’un 2020’de dolar cinsinden yüzde 3 getiri sağladığı anımsatılan açıklamada, böylelikle MSCI gelişen piyasalar endeksi (yüzde 18) ve MSCI dünya endeksinin (yüzde 17) getirisinin gerisinde kaldığı belirtildi.
Borsa İstanbul’un piyasa pahasının Türkiye GSYH’sına oranı yüzde 33
TSPB “Türkiye Sermaye Piyasası 2020” raporuna nazaran, endekslerdeki artışın yanı sıra halka arzların da tesiriyle 2020’de dünyada kote olan şirketlerin toplam piyasa bedelinin bir evvelki yıla nazaran yüzde 19 artarak 112 trilyon 675 milyar dolara çıktığı vurgulanan açıklamada, 2020 yılında dünya borsalarındaki toplam piyasa kıymetindeki artışın yarısının Nasdaq ve Çinli borsalardan geldiği tabir edildi.
Açıklamada, ABD borsalarındaki şirketlerin 45 trilyon dolarlık piyasa kıymeti ile dünya borsalarının toplam piyasa kıymetinin yüzde 40’ına sahip olduğu kaydedilerek, “Uzak Doğu blokunda yer alan Japonya, Çin ve Hong Kong ve Şenzhen borsaları piyasa bedeli bakımından ABD borsalarının akabinde geliyor ve toplam piyasa pahasının yüzde 22’sini oluşturuyor. Avrupa’nın en büyüğü ise 5,4 trilyon dolar piyasa pahası ile Hollanda, Belçika, Fransa, Portekiz ve Norveç Borsalarını içeren Euronext Borsası oldu” tabirleri kullanıldı.
New York Borsası’nın 26,2 trilyon dolar piyasa pahası ile dünyada birinci sırada, Nasdaq’ın 19 trilyon dolar ile ikinci sırada, Şanghay’ın ise yaklaşık 7 trilyon dolar piyasa bedeliyle üçüncü sırada yer aldığı aktarılan açıklamada, “Borsa İstanbul ise evvelki yıla nazaran bir sıra gerileyerek 237 milyar dolar piyasa pahası ile 2020 yılında 32. sırada yer aldı.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Açıklamada, 2020 sonunda borsaların piyasa bedelinin, ilgili ülkelerin Gayrisafi Yurt içi Hasıla’sına (GSYH) oranının yüzde 119 olduğu belirtilerek, Borsa İstanbul’un piyasa kıymetinin Türkiye GSYH’sına oranının ise yüzde 33 olduğunun vurgulandı.
Borsalara kote şirket sayısı 55 bine yaklaştı
2020 sonu prestijiyle dünyada yatırım fonları ve holdingler hariç 87 borsaya kote olan yerli, yabancı şirket sayısının 54 bin 851 olduğu aktarılan açıklamada, şu değerlendirmelere yer verildi:
“İncelenen borsalar ortasında 5 bin 620 şirketle en fazla şirketin kote olduğu borsa Hindistan Bombay olurken, 3 bin 758 şirketle Japonya Borsası ikinci, 3 bin 394 şirketle Kanada TMX Kümesi üçüncü sırada yer aldı. Rapora nazaran, kote olan şirket sayısı bakımından birinci 10’da yer alan borsalar, dünyadaki borsaya kote olan şirketlerin yüzde 56’sına sahip oldu. 2020 yılında 87 borsa ortasında 368 şirket ile Londra Borsası Kümesi en fazla yabancı şirketin kote olduğu borsa oldu. Viyana Borsası’na kote olan şirketlerin yüzde 92’si, Lüksemburg’a kote olan şirketlerin ise yüzde 80’i yabancı şirketlerden oluşuyor. Menkul değer yatırım iştirakleri ve borsa yatırım fonları hariç, 372 şirketin kote olduğu Borsa İstanbul, 87 borsa ortasında bir evvelki yıla nazaran iki sıra düşerek 2020 yılı sonunda 27’inci sıraya geriledi.”
Pay senedi süreç hacmi 183 trilyon doları aştı
Açıklamada, TSPB’nin Dünya Borsalar Federasyonu bilgileri üzerinden yaptığı derlemelere nazaran, artan yatırımcı ilgisinin tesiriyle 2020 yılında dünyada pay senedi süreç hacminin yüzde 45 artarak 183 trilyon 269 milyar dolara ulaştığı bildirildi.
2020’de bir evvelki yıla nazaran yüzde 604 artışla süreç hacminin en fazla arttığı borsanın Tahran Borsası olduğuna değinilen açıklamada, “İran’daki bir başka borsa olan Fara Bourse’da ise hacim yüzde 552 arttı. Süreç hacminin en fazla arttığı öbür borsalar ise yüzde 238 oranıyla Kuveyt Borsası ve yüzde 220 oranıyla Ruanda Borsası oldu.” tabirleri kullanıldı.
Açıklamada, 2020’de süreç hacminin dolar bazında bir evvelki yıla nazaran yüzde 147 arttığı Borsa İstanbul’un, pay senedi süreç hacmi bakımından dünya borsaları ortasında 20’inci sırada yer aldığı belirtildi.
ABD borsalarının, piyasa bedelinde olduğu üzere süreç hacminde de dünyada birinci sırada yer aldığı kaydedilen açıklamada, “Nasdaq, bir evvelki yıla kıyasla yüzde 60 artarak 64 trilyon dolara ulaşan süreç hacmiyle liste birincisi olurken, New York Borsası ise 26 trilyon dolarlık süreç hacmiyle ikinci sırada yer aldı” sözlerine yer verildi.
Açıklamada, sağladıkları düşük maliyet, süratli süreç ve tek merkezden birçok piyasaya ulaşabilme üzere imkanlarla alternatif süreç platformlarının da son yıllarda yatırımcılar tarafından tercih edildiği vurgulanarak, değerli alternatif süreç platformlarından biri olan Cboe ABD’nin süreç hacminin 2020’de yüzde 44 arttığı bildirildi.
Global yatırım fonları 63 trilyon doları aştı
Dünyadaki yatırım fonlarının toplam büyüklüğü borsa endekslerindeki artışa paralel olarak 2019 sonuna nazaran yüzde 15 artarak 2020 sonunda 63 trilyon doları aştığı tabir edilen açıklamada, “ABD’nin 29 trilyon dolarlık yatırım fonu portföyü ile dünya sıralamasında birinci sırada yer aldı. Lüksemburg, vergi ve operasyonel alanlarda sunduğu imkanlardan ötürü yatırım fonu ve yatırım paydaşlığı üzere kolektif yatırım kuruluşlarının global merkezi pozisyonundadır.” sözleri kullanıldı.
Açıklamada, Avrupa’da pek çok fonun Lüksemburg’da kurulduğu, lakin hisselerinin başka ülkelerdeki yatırımcılara satılmakta olduğu aktarılarak, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
“2020’de Lüksemburg’un ulusal geliri 69 milyar dolar iken, yatırım fonu büyüklüğü 6,1 trilyon doları geçmiştir. Sıralamada Lüksemburg’dan sonra gelen İrlanda da, misal biçimde sunduğu fırsatlar ile kolektif yatırım şirketlerinin alternatif merkezi haline gelmeyi hedeflemektedir. 2019 sonuna oranla yatırım fonu portföyü yüzde 19 büyüyen İrlanda, 4,1 trilyon dolarlık portföy büyüklüğü ile dünyada üçüncü sırada yer almaktadır.
Sıralamada başı çeken 10 ülkenin yatırım fonu portföy büyüklüğü, toplam portföy büyüklüğünün yüzde 89’unu oluşturmaktadır. 2020 yılında Türkiye’deki yatırım fonu portföy büyüklüğünün bir evvelki yıla kıyasla dolar bazında yüzde 2 artarak 17,7 milyar dolara çıktı. Ayrıyeten, dünyadaki yatırım fonlarının ulusal gelire oranı yüzde 88 olurken, Türkiye’de ise bu oran yüzde 3’te kaldı.”
NTV
