İstanbul 568 yıl evvel bugün Osmanlılar tarafından fethedildi.
İmparatorluklara ve medeniyetlere başşehirlik yapan kadim kent İstanbul, tarih, siyaset, ticaret ve kültürün en kıymetli merkezlerinden biri olma özelliğini yüzyıllardır koruma ediyor.
Hem Doğu’nun hem de Batı medeniyetinin bir temsilcisi olarak farklı bir misyonu ruhunda taşıyan, birebir vakitte bu medeniyetlerin fikri temellerini de belirleyen İstanbul tarih boyunca birçok ordu tarafından 30 kere kuşatıldı.
İSTANBUL’UN TARİHİ
Yenikapı kazılarıyla yerleşme tarihinin 8 bin yıl öncesine yani neolitik periyoda kadar gittiği İstanbul, birçok imparatorluk, devlet ve medeniyeti bünyesinde barındırdı.
Asya ve Avrupa kıtalarını ayıran Boğaz’ın Marmara’ya açıldığı güney tarafından, buraya yanlışsız gelen dar bir koy olan Haliç’in batı kıyısı boyunca uzanan yarımada asıl yerleşme yeridir.
Yenikapı hafriyatları, kentin antik tarihinin 8 bin yıl öncesine kadar gittiğini ortaya koymuştur.
Yaklaşık 8 kilometrelik Haliç, yarımada üzerinde inançlı bir liman olması sebebiyle yerleşimde tesirli olmuştur. Kentin ana merkezi bugünkü Sultanahmet bölgesidir.
İsmini Byzas isimli hükümdardan alan Topkapı Sarayı ve Beyazıt ortasındaki Byzantion ise koloni kent olarak ortaya çıktı. Kent Byzantion olarak varlığını yaklaşık bin yıl sürdürdü.
73 yılında İmparator Vespasianus tarafından Roma İmparatorluğuna dahil edilen kent, yeni bir gelişme periyoduna girdi. İmparator Septimus Severus devrinde kent tekrar imar edildi, surlar genişletildi.
Kentin tarihinde dönüm noktalarından birsi Roma tahtını ele geçiren Büyük Konstantin’in burayı yeni imparatorluğunun başşehri yapması oldu.
Başşehrin inşasını 324’te başlatan Konstantin, kenti saray, tapınak, hipodrom, kilise ve yeni binalarla donatarak eski Byzantion’u dört katı kadar büyüttü.
Birinci Hristiyan İmparator olan Konstantin, kenti de birinci Hristiyan imparatorluğun başşehri olarak tasarladı. Kent bundan sonra Konstantinopolis olarak anılmaya başlandı.
Gittikçe büyüyen kent 5. yüzyılda II. Theodosius periyodunda bugünkü surlarını inşa etti. Doğu Hristiyanlarının en kıymetli merkezi olan Konstantinopolis’in en değerli simgesi ise Ayasofya oldu.
MEDENİYETLERİN EŞİĞİ
İstanbul sonraki yüzyıllarda Hz. Muhammed’in “İstanbul (Konstantiniyye) kesinlikle fethedilecektir. Onu fetheden kumandan ne hoş kumandandır. Onu fetheden ordu ne hoş ordudur” hadisi ise Müslüman dünyası için de kıymetli bir kent haline geldi.
İslamiyet’in Ortadoğu’da genişlemesiyle Hristiyan dünyasının doğudaki siyasi merkezi oldu. Batıdaki Hristiyanlar için Doğu’nun zenginliklerine ulaşma, kutsal kent Kudüs’ü ele geçirme üzere ülkülerin başlangıç noktası haline geldi.
Haçlı Seferleri yalnızca Müslümanların elindeki Kudüs’ü ele geçirmek için değil varlıklı olarak gördüğü İstanbul’u da içine alan Doğu’yu hedefliyordu.
Böylelikle İstanbul, Müslümanlar için Batı’nın, Hristiyanlar için ise Doğu’nun eşiği haline geldi.
Hz. Muhammed’in gösterdiği yolda Emeviler devrinde Konstantiniyye’ye 3 büyük sefer düzenlenirken bir öbür sefer ise 781-782’de Abbasiler tarafından gerçekleştirildi. Bilhassa kimi sahabelerin de iştirakiyle gerçekleşen Muaviye bin Ebu Süfyan komutasındaki birinci İstanbul kuşatması daha sonraki devirlerde de silinmeyecek izler bıraktı.
Hazreti Muhammed’i Medine’ye hicreti sırasında meskeninde konuk eden Ebu Eyyüb el-Ensari’nin bu kuşatmaya katılarak surlar önünde vefatı 1453’teki fethe kadar uzanan yolda İslam dünyası için büyük bir motivasyon kaynağı oldu. Konstantiniyye Müslüman hükümdarlar için Hazreti Peygamberin muştusuyla İslam’ın vaat edilmiş kenti haline geldi.
İSTANBUL KUŞATMALARI
Dünyanın gördüğü en muazzam kuşatma ve savunmalara tanıklık eden kent, tarih sahnesine çıktığı günden bugüne kadar herkesin dikkatini üzerine çekti.
İstanbul, 1453’ten evvel farklı kavim ve medeniyetler tarafından onlarca sefer kuşatıldı.
Milattan evvel (M.Ö.) Makedonya Hükümdarı Phillippe, Roma İmparatoru Septim Severus, Milattan Sonra (M.S.) İran Hükümdarı Keyhüsrev, Avar Türkleri, Emeviler, Abbasiler, I. ve II. Bulgar İmparatorluğu, Ruslar, Kiev Knezliği, Haçlılar, İznik İmparatorluğu, Venedikliler, Cenevizliler, Osmanlılar kenti kuşattı. Bunların yanı sıra Atilla’nın, Vikinglerin ve Gotların da kenti kuşattığı kimi kaynaklarda yer alıyor. Son kuşatma ise 1453’te Osmanlı’yı imparatorluğa taşıyan Sultan 2. Mehmed tarafından gerçekleştirildi.
İSTANBUL’UN FETHİ
Sultan 2. Mehmed tahta geçtiği devirde, İstanbul’un fethi için öncelikle deniz yardımının kesilmesi gerektiği kanısıyla Yıldırım Bayezid’in yaptırmış olduğu Anadolu Hisarı’nın karşısına 1452’de Rumeli Hisarı’nı yaptırdı. Bu hisar, Tuna Irmağı ile Karadeniz’den gelecek yardımı önlemeyi amaçlıyordu. İstanbul’un yüksek ve kalın surlarını yıkmak maksadı ile periyodun kıymetli mühendislerine büyük toplar döktürüldü.
Sultan 2. Mehmed, Şubat 1453’te dökülen topların İstanbul önlerine götürülmesini emretti. Karaca Paşa komutasındaki 10 bin kişilik ordu, İstanbul yakınındaki Vize, Silivri ve Ayastefanos kalelerini kuşattı. Nisan ayına gelindiğinde ise 2. Mehmed, eyalet ve sancaklara orduya katılmaları için haber gönderdi ve 5 Nisan 1453’te Osmanlı ordusu, 2. Mehmed’in komutasında İstanbul’a hareket etti.
Osmanlı ordusunda kıymetli hocalardan Akşemseddin, Akbıyık ve Molla Gürani de bulunuyordu. 6 Nisan 1453’te 10 bin sipahi Maltepe civarını tuttu. Sultan 2. Mehmed de Anadolu ve Haliç’i tutmuştu. Zağanos Paşa da Beyoğlu’nu fethederek, Galata üzerine yürüdü. Tıpkı gün Sultan 2. Mehmed, Mahmut Paşa’yı elçi olarak Bizans İmparatoruna gönderdi lakin barış teklifi kabul edilmedi.
GEMİLER HALİÇ’E İNDİRİLDİ
Sultan 2. Mehmed, 6 Nisan 1453 tarihinde İstanbul kuşatmasına başladı. Osmanlı ordusu kenti karadan ve denizden kuşatma altına alırken, ordu surlarda gedikler açtıkça Bizanslılar surları yeniliyor, Türkler’in kente girişine müsaade vermiyordu. Osmanlı donanmasının da Bizans’a yardıma gelen Ceneviz ve Venedik gemilerine mani olamaması, savaşın seyrini değiştirmeye başladı. Haliç ile Karaköy ortasına çekilen zincirden ötürü Osmanlı donanmasının Haliç’e girememesi, savaşın tarafını Osmanlı aleyhine çeviriyordu. Bu gelişmeler üzerine Sultan 2. Mehmed, 21 Nisan’ı 22 Nisan’a bağlayan gece 72 modül kadırganın karadan yürütülerek Haliç’e indirilmesi buyruğunu verdi. Dolmabahçe üzerinden Haliç’e indirilen gemilerle savaşın gidişatı değişmeye başladı.
Bir gece içerisinde Haliç’e indirilen donanma, 22 Nisan’da Haliç’ten ateşe başladı. Bizans Başkumandanı Giustiniani ise donanmanın Haliç’e indirilmesine inanamıyordu.
Sultan Mehmet, büyük ataktan evvel 24 Mayıs’ta İsfendiyaroğlu Kasım Bey’i elçi olarak imparatora göndererek kenti teslim etmesini istese de mutabakat sağlanamadı.
Osmanlı Donanması’nın Haliç’e indirilmesi ile savaşın seyri Osmanlılar lehine dönerken, Sultan 2. Mehmed, 29 Mayıs’ta büyük taarruz için buyruk verdi. 29 Mayıs’ta günün birinci ışıkları ile başlayan taarruzda, Ulubatlı Hasan’ın Bizans surlarına çıkarak Osmanlı sancağını dikmesiyle Osmanlı ordusu moral kazandı.
29 Mayıs 1453’te kapıları açılan İstanbul, Sultan 2. Mehmed’in önderliğindeki Osmanlı birlikleri tarafından fethedildi. Hazreti Peygamber’in övgüsüne mazhar olarak ‘Fatih’ unvanını alan Sultan 2. Mehmed, İstanbul’u yağmalatmazken, fethin nişanesi olarak da kentin en büyük ibadethanesi olan Ayasofya’yı mescide dönüştürdü.
NTV
