Asıl ismi Şerif Cırık olan Mahzuni Şerif, 17 Kasım 1939’da Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesinin bugünkü ismiyle Tarlacık olarak bilinen Berçenek köyünde, Döndü ve Zeynel Cırık çiftinin oğulları olarak dünyaya geldi.
Afşin’in Alembey köyündeki Lütfi Mehmet Efendi Medresesi’nde eğitim hayatına başlayan halk ozanı, köylerine ilkokulun yapılmasıyla medrese eğitimini bıraktı ve buradan okudu.
Aşık Mahzuni, 1959’da Mersin 3. Astsubay Hazırlama Okulu’ndan ve 1960’ta ise Ankara Ordu Donatım Teknik Okulu’ndan mezun oldu. Daha sonra Kuleli Askeri Lisesi’ne kaydolan ozan, maddi zorluklardan dolayı eğitimini yarıda bıraktı.
3 EVLİLİK, 8 ÇOCUK
Saz çalmayı ve deyiş söylemeyi küçük yaşlarda amcası Aşık Fezali’den (Behlül Baba) öğrenerek müzik hayatına başlayan halk ozanının mahcupluğu nedeniyle, tasavvuf dersleri aldığı Cırık Baba tarafından “Mahzuni” mahlası verildi.
Şimdi 17 yaşındayken dayısının kızı Emine ile dünya meskenine giren Aşık Mahsuni Şerif’in bu evlilikten Züleyha isminde bir kızı dünyaya geldi.
Birinci eşinden boşanan ozan, Ankara’da okurken tanıştığı İtalyan asıllı Sovina (Suna) ile ikinci evliğini yaptı ve bu evlilikten Ferhat, Sevecen ve Emrah isimlerinde üç çocuğu oldu. Eşi Suna’dan ayrıldıktan sonra üçüncü evliliğini Gaziantep’te bir ilkokul öğretmeni olan Fatma Hanım ile yapan Aşık Mahzuni’nin bu evlilikten ise Derya, Ali Bülent, Şeyda ve Yetiş isimlerinde dört evladı dünyaya geldi.
Birinci plağını 1964’te çıkaran sanatçı, bir müddet Gaziantep’te ikamet ettikten sonra yerleştiği Ankara’da Fikret Otyam, Feyzullah Çınar, Nesimi Çimen, Aşık Daimi, Kul Ahmet üzere isimlerle bir ortaya gelmeye başladı. Aşık Mahzuni burada Aşıklar Derneği’ni kurdu ve ressam Fikret Otyam ile Gazeteciler Sendikası’nın dayanağıyla konserler verdi.
Usta sanatçı, “Dom Dom Kurşunu”, “Yedin Beni”, “Yuh Yuh”, “Fadimem”, “Gül Yüzlüm”, “Ciğerparem”, “Merdo”, “Dostum Dostum”, “Han Sarhoş Hancı Sarhoş”, “Çeşmi Siyahım”, “Yalan Dünya”, “Ağlasam mı?”, “Abur Cubur Adam”, “Katil Amerika” ve “Ekmek Kölesi” üzere birçok yapıta imza attı.
“BALIK DENİZE NASIL BAKIYORSA BEN DE TÜRKÜLERE O DENLİ BAKIYORDUM”
Aşık Mahzuni, 1972’de aşık geleneğinin en büyük temsilcilerinden Aşık Veysel Şatıroğlu’nu Sivas’ın Sivrialan köyünde ziyaret ettiğinde Aşık Veysel tarafından ayakta karşılandı.
12 Mart Muhtırası sonrasında 8 yıl boyunca sahneye çıkması ve yurt dışına gitmesi yasaklanan Aşık Mahzuni, sanattan ve türkülerden uzak kalmamak için bu müddet zarfında küçük bir dükkanda plak satmaya başladı ve bu yılları verdiği bir röportajda, “Türkü söyleyememek beni çok üzüyordu. Canlı bir balığı tutun ve kumun üzerine atın o balık o denize nasıl bakıyorsa ben de türkülere o denli bakıyordum.” sözlerini kullanmıştı.
453 PLAK, 58 KASET ÇIKARDI
His ve fikirlerini sazının yanı sıra “Milliyet”, “Meydan”, “Anadolu’nun Sesi” gazeteleriyle “Pir Sultan”, “Hacı Bektaş”, “Kızıldeli”, “Ozanca” üzere mecmualardaki yazılarıyla lisana getiren Aşık Mahzuni, birtakım yazıları ve türküleri sebebiyle birkaç kere mahpusa mahkum edildi, iki kez idamla yargılandı.
Aşık Mahzuni Şerif, 1989-1991’de Halk Ozanları Federasyonu tarafından dünyanın en büyük 3 ozanı ortasında gösterildi. Halk şiirine gönülden bağlanan Mahzuni Şerif, hayatı boyunca 453 plak, 58 kaset çıkardı.
Ayrıyeten TRT tarafından hakkında çekilmiş 2 belgesel olan ozan, 2001 yılı başlarında Almanya’nın Köln kentinde kalp ve teneffüs yetmezliği nedeniyle ağır bakıma alındı. Halk ozanı, birebir yılın mayıs ayında hastaneden taburcu edilse de bir yıl sonra 17 Mayıs 2002‘de, 62 yaşındayken hayata veda etti.
Aşık Mahzuni, vasiyeti üzerine Nevşehir’in Hacıbektaş ilçesindeki Hacı Bektaş Veli Külliyesi’nin yakınında Çilehane ismi verilen yere defnedildi.
Abdurrahim Karakoç ve Aşık mahzuni Şerif’i Gönül Dağı buluşturdu
Aşık Mahzuni Şerif ile şair Abdurrahim Karakoç’un dostluğunu Oğuz Karakoç, şu sözlerle anlatmıştı:
“İlimiz Kahramanmaraş’ta yayın hayatını sürdüren mahalli Birlik TV’de 1997–2000’li yıllarında ‘Edebiyata Gönül Verenler’ ve ‘Gönül Telimizi Titretenler’ ismi altında programlar yapıyordum. ‘Gönül Telimizi Titretenler’ programını birebir vakitte öğretmen olan, hoş saz çalan, Aşık Mahzuni Şerif hayranı ve onun yapıtlarını lisanından düşürmeyen öğretmen Nevzat Başkonuş’la birlikte hazırlıyordum. Program boyunca ben, vilayetimizin yetiştirdiği halk şairi, hiciv ve kelam ustası Abdurrahim Karakoç’un şiirlerinden, Nevzat Başkonuş ise aşıklık geleneğini sürdüren, gerçek bildiğini söylemekten çekinmeyen Mahzuni Şerif’in türkülerinden okuyordu. Vilayetimizin iki ünlü ismini yapıtlarıyla bu programda bütünleştiriyorduk. Farklı kulvarlarda gözüken bu iki pahalı üstadı programımda birleştirmiştik. O devirlerde her ikimiz de değişik bölümlerden yansılar aldık, bu türlü bir şeyi nasıl yaparsınız diye.
Ortadan birkaç yıl geçmişti ki Kanal 7 TV’de program yapan devlet sanatkarı Bayram Bilge Tokel ‘Gönül Dağı’ programına Abdurrahim Karakoç ve Aşık Mahzuni Şerif’i konuk etti. Bu program büyük yankı uyandırdı. Türkiye’de bu türlü bir şey birinci sefer oluyordu. Programın başlangıcında, Aşık Mahzuni Şerif, Abdurrahim Karakoç için ‘Sevgili üstadım Karakoç sanat hayatına benden evvel başladı. Ondan etkilenmedim desem yanlış olur’ derken Abdurrahim Karakoç ise Mahzuni için ‘Hemşerim olmasından gurur duyuyorum. İkimiz de kendi çizgimizde, yiğitçe mertçe, inandığımızı yorumladık, inandığımızı söyledik. Fakat hiç kimseye ziyan vermeyi hedeflemedik, yapan olduk’ diyordu.”
Yıllar sonra hastanede yatmakta olan Aşık Mahzuni Şerif’i ziyarete giden Abdurrahim Karakoç, ziyaret sırasında ortalarında geçenleri de şu halde aktarmıştı:
“Kar sesi üstüne Mahzuni ile bir saate yakın konuştuk, tartıştık. Kar sesi ne demekti. Karın rengini değil de niçin sesini mevzubahis ediyor şair. Karın sesi nasıl bir şey? Sonunda Mahzuni bir iltifat yaptı bana, ‘Lambada titreyen alevin üşüdüğünü yazan kar sesini de bulur.'”
“BÜTÜN DÜNYA TANIMALIYDI ONU”
Sanatçı Sezen Aksu, ünlü ozanın vefatından sonra 2006’da çıkarılan “Mamudo Kurban” albümü için kaleme aldığı değerlendirmede şunları söylemişti:
“En az herkes kadar sevdim türkülerini, şiirlerini, hayatı bir çırpıda özetleyen kelamlarını. Fakat sanırım en çok adaletini sevdim, Doğu’ya, Batı’ya, kimseye yandaş olmadan, ayırmadan, yanımızda ve içimizden biri oluşunu. Doğruya karşıt düşene verdiği çabayı, başkaldırıyı. Haksızlığa uğradığı bütün yaşadıklarına rağmen yılmadan, kızmadan hatta kırılmadan, insanı ve ona ilişkin tüm bedelleri sevip, kollamasını. Uğraş ederken kükreyen sazının, aşkı ve sılayı anlatırken ki narinliğini. Artık fizik olarak ortamızda değil ancak ne beğenilen ki bu albüm bir yandan yaratıcının ölümsüzlüğünü sonsuza kadar hatırlatırken, bir yandan da güç vakitlerde tutunmak için çırpındığımız hayat ağacının en güçlü kısımlarından biri olarak ümidimizi taze tutacak. Bu yüzden bütün dünya tanımalıydı onu. Gereğince sahiplenip de hakkıyla takdim edemedik şimdiye dek. Aşık Mahzuni Şerif’e ve kültürel geçmişimize bir borç olan bu çalışmanın bu eksiği kapatmasını umuyorum.”
Müzisyen Metin Turan, Mahzuni Şerif’in sanat anlayışına ait, “Aşık Mahzuni, Yunus Emre, Şah Yanılgıyı, Pir Sultan, Kul Himmet, Köroğlu, Karacaoğlan, Dadaloğlu, Aşık Veysel silsilesindeki halk ozanı birikimimizi Nazım Hikmet, Ahmed Arif, Enver Gökçe, Hasan Hüseyin, Cahit Külebi üzere çağdaş şiirimizin ustalarıyla bütünleştirmiş birisidir. Bu bakımdan da onun özümsenmesi, bütün bir Anadolu kültürünün anlaşılması gibidir” değerlendirmesini yapmıştı.
Bingöl Üniversitesi Dr. Öğretim Üyesi Yılmaz Irmak ise “Aşık Üslubu Şiir Geleneğinde Aşık Mahzuni Şerif ve Şiirleri” isimli yapıtında, halk ozanının yazdığı şiirlerden bestelediği türkülerin yaşadığı devirdeki insan acılarına odaklandığına dikkati çekerek, şu tabirlere yer vermişti:
“1950’li yıllardan itibaren ülkemizde başlayan endüstrileşme ve köyden kente göç olgusuna bağlı olarak kimi kırılmalara ve değişimlere uğrayan aşık şekli şiir geleneği, 1960-1980 yılları ortasında Türkiye’de baş gösteren toplumsal ve siyasi olaylardan etkilenmiştir. Bu tesirleri Aşık Mahzuni Şerif’in şiirlerinde de görmek mümkündür. Geleneğin ağır olarak tekrara düştüğü bu periyotta kendine has bir üslup ile sanatını ortaya koyan ozanın yaşadığı periyottaki toplumsal ve siyasi olaylar, endüstrileşme, göç, kentleşme, gurbet olgusu, askeri darbeler, gelir dağılımındaki adaletsizlikler ve personel meseleleri üzere hususlar, onun şiir cihanını ve şiirlerini ürettiği bağlamı belirleme noktasında bize yardımcı olmaktadır.”
Aşık Mahzuni’nin en önemli albümleri ortasında, “Gel Saklı Gizli”, “Zincirli Vize”, “Fadimem”, “Dargın Mahkum”, “Dom Dom Kurşunu”, “Benim Neyim Var”, “Barışak” ve “Son Acı (Orta Doğu)” bulunurken, türkülerinin yanı sıra hür vezinde yazdığı şiirleriyse “Dolunaya Tül Düştü” isimli kitabında yer almıştı.
NTV