Pop ve caz müzik yorumcusu Ayten Alpman‘ın vefatının akabinde 9 yıl geçti.
Alpman, 10 Ekim 1929‘da, İstanbul’da doğdu. Annesiyle babası küçük yaştayken ayrılan Alpman, müzikle Nişantaşı Kız Lisesi’nde öğrenciyken İlham Gencer sayesinde tanıştı.
Evvel İngilizce müzikler söyleyen Alpman, üvey babasının işi sebebiyle Malatya’ya taşındı. Burada bir ay kalan sanatçı, daha sonra İstanbul’a dönüp anneannesinin yanında ömrünü sürdürdü.
Sanatçı, Erenköy Kız Lisesi’nden mezun olduktan sonra İlham Gencer’in solistlik teklifiyle İstanbul Radyosu’nda program yapmaya başladı.
ARİF MARDİN’İN YÖNLENDİRMESİYLE CAZ MÜZİKLERİ SÖYLEDİ
Radyoda birinci kere You Are Always In My Heart isimli parçayı seslendiren Alpman, verdiği bir röportajda, o günleri şöyle anlatmıştı:
“İlham’la bağımız hiç kopmamıştı. O sıralarda, 1949’da İstanbul Radyosu açıldı. İlham geldi, ‘Radyoda bize 15 dakika verdiler. Her çarşamba iki modül çalacağız. İki modül da sen söyleyeceksin.’ dedi. Apar topar radyo programlarına başladık. Derken gençliğin sevgilisi olduk mu? O sıralar İstanbul’da hiç Türk müzikçi yok. Birinci bayan müzikçi Sevinç Tevs’di. Ona çok özeniyordum. Arttan Rüçhan Çamay çıktı. Ben üçüncüyüm.”
Ayten Alpman, sahneye birinci kere Taksim Belediye Gazinosu’nda düzenlenen bir Tıp Balosu’nda çıktı.
Arif Mardin’in yönlendirmesiyle caz müzikleri söyleyen sanatçı, profesyonel sahne çalışmasına 1952’de Yeşilköy Deniz Park Oteli’nde adım attı. Alpman, 3 ay çalıştıktan sonra Kervansaray Gece Kulübü’ne geçti.
İLHAM GENCER’LE EVLENDİ
Unutulmayan sanatçı, 1953’te İlham Gencer ile evlendi. Gencer çiftinin, Ayşe ve İlhan isimli iki çocuğu oldu.
Alpman, eşinin Çatı Gece Kulübü’nü kurmasının akabinde orada sahne almaya başladı.
BİRİNCİ PLAĞI 1959’DA YAYINLANDI
Birinci plağı Sayanora / Passion Flower‘ı 1959’da yayınlayan Alpman, 1960’ta İlham Gencer’den ayrıldı ve bir mühlet sonra İsmet Sıral Orkestrası ile müzikal hayatına devam etti. Sanatçı, İsmet Sıral Orkestrasıyla 1963’te gittiği İsveç’te iki yıl boyunca İsmet Sıral’la, bir yıl da öbür bir caz orkestrasıyla sahne aldı.
Alpman Türkiye’ye döndüğünde, caz yerine yabancı müziklere Türkçe kelamlı uyarlama modası başlamıştı.
Caz müzikleri söylemeyi bir mühlet daha sürdürse de Türkiye’de aranjman uyarlamalarının öncüsü olan Fecri Ebcioğlu’nun ısrarlarıyla bu cinste Türkçe kelamlı müzikler söyleyen sanatçı, bu cinste çıkardığı İnan Bana/Ayrıldık Yalnızım isimli 45’lik plağı müzikseverlerle buluşturdu.
Sezen Cumhur Önal ile birkaç 45’lik yapan Alpman, Fecri Ebcioğlu ile yaptıkları Sensiz Olmam müziğiyle birinci büyük ilgi gördü.
MEMLEKETİM MÜZİĞİ AYTEN ALPMAN’LA ÖZDEŞLEŞTİ
Ayten Alpman’ın 1972’de seslendirdiği ve kelamlarını Fikret Şeneş’in yazdığı Bir Oburdur Benim Memleketim plağı başlarda pek ilgi görmedi. Lakin 1974’teki Kıbrıs Çıkartması ile TRT’de Memleketim çok sık çalınmaya başlayınca, müzik yine 45’lik plak olarak piyasaya sürüldü ve büyük satış sayılarına ulaştı.
Mireille Mathieu’nun Fransızca olarak seslendirdiği eser, Türkçe kelamlarıyla de Ayten Alpman’la özdeşleşti.
Sanatçı, 1953 üretimi “Aşk Izdırabtır” ve 1974 üretimi “Tek Başına” isimli sinemalarda rol aldı, “İstersen”, “Sensiz Olmam”, “Tek Başına”, “Yanımda Olsan”, “Ben Varım”, “Ben Böyleyim” ve “Yaz Yağmuru” isimli müziklere imza attı.
Akabinde iki adet uzunçalar (longplay) çalışması yapan Ayten Alpman, son profesyonel sahne çalışmasını 1990’da İstanbul Yeniköy Bilsak Kulübü’nde gerçekleştirdi.
“MÜZİKSİZ BİR HAYAT OLMAZ”
Alpman, müziği bıraktıktan sonra verdiği bir röportajda şunları kaydetmişti:
“65 yaşındayım, son beş yıldır konser hariç hiç müzik söylemedim. Tüm hayatım müzikle iç içe geçti. Lakin ben hala kim olduğuma karar veremedim. Niçin bu dünyaya geldim, ne yapıyorum hala tam olarak bilemiyorum. Müzik nedir diye soruyorsunuz, bakın bunun yanıtını vermek çok sıkıntı. Müzik insanın hayatı, hayatı, hülasa her şeyidir. Müziksiz bir hayat olmaz, mutsuz da memnun da olsam müzik dinlerim. Yemek içmek ne ise müzik de o işte, bitmeyecek bir gereksinim, ömrün sürmesi için gereken bir şey.
Caz nedir diye soruyorsunuz, caz benim 40 yılımı verip de hala anlayamadığım bir müziktir. Bakın insanların beni aptal sanmasını istemiyorum. Ancak cazı sökmek ve içine girebilmek sahiden zordur. Dinlerken bir şeyler anlarsın lakin çalan ile konuşunca apayrı şeyler sana söyleyebilir. Cazın hikayelerini anlamak zordur.”
İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından 2007’de düzenlenen İstanbul Caz Şenliği’nde “Yaşam Uzunluğu Muvaffakiyet Ödülü”ne kıymet görülen sanatçı, akciğer yetmezliği nedeniyle kaldırıldığı İstanbul Şişli Osmanoğlu Hastanesi’nde 20 Nisan 2012’de 83 yaşındayken ömrünü yitirdi.
“TEK BAŞINA GAYRET EDEN BİR SANATÇIYDI”
Sanatçı için Teşvikiye Mescidi’nde düzenlenen merasimde konuşan Nilgün Belgün, Ayten Alpman’ın Türkiye için çok değerli bir sanatçı olduğunu söyleyerek, “Çok kıymetli bir müzisyendi, bu türlü bir insanı kaybettik. Tam bir Cumhuriyet bayanıydı. Çok kültürlüydü. Yalnız ve dimdik yaşayan, kimseye minnet etmeyen, çok onurlu bir sanatçıydı. Müziğinden de asla ödün vermedi. Kızımın babaannesi, benim de akrabamdı” sözlerini kullanmıştı.
Nil Burak da Alpman’ın vefatının akabinde, “İstanbul’a birinci geldiğim günden beri tanıyorum. Sesimi çok beğenirdi. Daima caz okumamı söylerdi. Birlikte çok çalıştık. Yeri çok güç doldurulacak, 100 senede bir gelecek bir sanatçı. Duruşundan ödün vermeyen, dimdik ayakta duran, tek başına gayret eden bir sanatçıydı. Sesi çok hoştu. Yıllarca bir arada anıldık. Vefatını duyunca şok oldum. Birtakım insanlara mevt yakışmıyor, Ayten ablaya da yakışmadı” demişti.
Ayten Alpman’ın sanat hayatı boyunca dinleyicilerinin beğenisine sunduğu birtakım çalışmaları ise şöyle:
“İnan Bana/Ayrıldık Yalnızım” (1967), “Seni Unutmak Senden Kaçmak İstiyorum/Kim Demiş Aşk Palavradır Diye” (1967), “Bu Sana Son Seslenişim/Sevmedim Hayatı” (1967), “Sensiz Olamam/Aynalar Aynalar” (1970), “Bir Diğerdir Benim Memleketim/Yaşamak İçin” (1971), Memleketim/Unutsana” (1973), “Ben Yürürüm Yana Yana/Iraktır Yolların” (1974), “Ben Böyleyim” (1976), “Son Bir Defa/Neden Güya Bu Dünya Dar Geliyor İnsana” (1977), “Eski 45’likler” (1999), “Bir Oburdur Ayten Alpman” (2007).
NTV
