Türkiye’de kene vakalarında bu yıl evvelki yıllara orantıyla 5-6 kat artış var. Üstelik vakalar her zamankinden erken görülmeye başlandı.
Milliyet gazetesinden Aykut Yılmaz’ın haberine nazaran, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İlhan Yavuz, Covid-19 ağırlaşmasından ötürü bu yıl kene popülasyonlarında ve KKKA hastalarında artma görüldüğünü belirtirken, 11 memleketten 13 merkezde aşı çalışmalarının yürütüldüğünü, aşının eylül ahir kişilerde denenmeye başlayacağını açıkladı.
YÜZDE 80’İ BULUYOR
Yerküre umumunda 30’dan çokça devlette görülen ve kene ile temas sonucu ortaya çıkan Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA), Türkiye’de İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Şark Anadolu’nun kuzeyinde ağırlaşıyor. Öteki memleketlerde illete yakalananların ortalama dörtte biri hayatını kaybediyor. Kimi devletlerde bu nispet yüzde 80’lere kadar çıkıyor. Türkiye’de ise, uygulanan önlemler, sürveyans sistemi ve dinamik tedavi yaklaşımıyla mevt nispeti yüzde 4’lerde seyrediyor. Bu yıl 10 Haziran itibarıyla Türkiye umumunda KKKA vaka sayısı 480 olarak kayıtlara geçerken 15 kişi ise hayatını kaybetti.
VAKA SAYILARINDA ARTIŞ
Sivas’ta bulunan Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. İlhan Yavuz, sıradanda nisan sonu itibarıyla görülen, kene vakalarını bu yıl daha erken görmeye başladıklarını belirtti. Birinci vakaların mart ortalarında gelmeye başladığını belirten Yavuz, başkaca vaka sayısında artış olduğunu kaydetti. Yavuz şunları söyledi:
“Geçen yılkilerin 5-6 kat daha çokça vaka ile karşı karşıyayız. Vakaların 106 tanesi Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde tedavi oldu. Bunların yüzde 40’ından ziyadesi da etraf vilayetlerden Yozgat’tan Çorum’dan, Amasya’dan Bayburt’tan gelen hastalar. Olağanda KKKA ile uğraşın en temel yolu kene popülasyonun azaltılması. Bu da bilhassa ilaçlamalar yapmak suretiyle oluyor. Bir tane kene 10 bine yakın yumurta bırakıyor. Bunların yüzde 30’u lakin canlı kalabiliyor. Karıncalar bunları yiyorlar.
Kene ile uğraşta doğal savaşımız var. Keklik üzere, tavuk üzere, birtakım kuş çeşitleri. Bunlar tabiattaki düşmanları olmasından ötürü kene popülasyonunu azaltıyor. Mahsusen 2. savaş biçimimiz yayılımdan gelen hayvanların ilaçlanması, ahırların, hayvanların toplu bulunduğu sahaların ilaçlanması. Bu sene kene ile savaşın hayvanlarla ilgili kısmını Tarım ve Orman Bakanlığı yapıyor. Kovid-19 ağırlaşmasından ötürü bu sene biraz gözden kaçmasından kene popülasyonlarında ve KKKA hastalarında artma görüyoruz.”
AŞI EYLÜL AYINDA KIŞIDE DENENECEK
Prof. Dr. İlhan Yavuz, KKKA vakalarına karşı aşı çalışmasında olumlu sonuçlar elde edildiğini belirtti. Aşının eylül sonu itibarıyla kişilerde denenmeye başlayacağını kaydeden Yavuz, “Eğer sonuçlar olumlu olursa da yıl ahir kullanılabilecek” dedi.
BAKANLIKTAN AŞI ÇALIŞMALARINA DESTEK
Tüm yerkürede KKKA’ya karşı devam eden aşı çalışmaları var. KKKA’ya karşı inaktif (Virüs ya da bakterinin tamamı/bir kısmı kullanılarak hazırlanan aşı) bir aşı Bulgaristan’da kullanılmış olmasına karşın aktifliği ve emniyeti tartışma konusu. Türkiye’de de bir aşı çalışması yürütülüyor.
Sıhhat Bakanlığı, KKKA’nın görülme sıklığının arttığı devirlerde hasta sevklerinde sorun yaşanmaması ve makul hastanelerde yığılmaların önlenmesi için yer merkezleri oluşturdu ve laboratuvar altyapısını güçlendirdi. Ankara, Samsun ve Erzurum’da KKKA referans laboratuvarlar bölge alıyor. Bakanlık ayrıyeten, kene tutunmasıyla gelen kimseler için yaklaşım ve vaka idare algoritmaları hazırladı. Bakanlık, aşı üzere kollayıcı pratiklerin geliştirilmesini de destekliyor.
KENEDEN KORUNMA USULLERI NELER?
Münhasıran yaz ve sonbaharda görülen KKKA marazı kene tutunması yahut keneyle temas sonucunda bulaşabilen bir enfeksiyon marazı. Hastalık, virüs taşıyan hayvanların ve hasta şahısların kan ve vücut sıvılarıyla korunmasız temas sonucunda da kişilere bulaşabiliyor. Hastalık denetiminde zatî korunma tedbirleri büyük kıymet taşıyor. Sıhhat Bakanlığı, KKKA’dan korunmak için şu kurallara dikkat edilmesini vurguluyor:
– Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik ortamları üzere kene cihetinden riskli ortamlara gidilirken, mümkün olduğu kadar vücudu örten giysiler giyilmeli.
– Pantolon paçaları çorapların içerisine sokulmalı.
– Kenelerin elbise üzerinde rahat görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmeli.
– Kene yanından riskli sahalardan dönüldüğünde vücutta kene olup olmadığı denetim etmeli.
– Kene yapışmışsa hiç vakit kaybetmeden, çıplak elle dokunmamak kaidesiyle vücuda tutunduğu en yakın bölgeden tutarak münasebetli bir materyal ile (bez, naylon poşet, eldiven vb.) çıkarmalı.
– Kişi keneyi kendisi çıkaramadığı durumlarda en kısa müddette en yakın sıhhat kuruluşuna başvurmalı.
– Hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına yahut dokularına çıplak elle temas edilmemeli.
– Kenenin üzerine asla sigara söndürmemeli, kolonya, gaz yağı dökülmemeli.
PERİYODİK İLAÇLAMA
Artan KKKA vakalarına karşı Tarım ve Orman Bakanlığı da harekete geçti. 2020 KKKA strajesini belirleyen bakanlık, bu çerçevede alandaki tüm işçisine eğitim toplantılarıyla savaşın detaylarını ve şahsî korunma tedbirlerini anlatacak. Illetin yaygın olduğu meydanlarda çiftlik hayvanlarının, kene kaynağı yabani hayvanlardan uzak tutulması için yetiştiriciler uyarılacak. Kenelere karşı ekim ayına kadar periyodik olarak hayvanlar, hayvanların bulunduğu ortamlar ilaçlanacak. Riskli 21 bölgede 6 milyon 523 bin 320 baş hayvana, 4 milyon TL bütçe ile 222 bin 907 litre harici ektoparaziter kene ilacı uygulanacak.
TOKAT’TA 11 KİŞİ TEDAVİ EDİLİYOR
Tokat’ta, 11 kişi KKKA marazı kuşkusu ile Gaziosmanpaşa Üniversitesi (TOGÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Marazları Bölümü’nde tedavi ediliyor. Alınan malumata nazaran, üniversitenin Sıhhat Araştırma ve Pratik Merkezine, nisan ayının sonlarından itibaren KKKA marazı kuşkusuyla 48 kişi başvurdu.
Bunlardan kimileri ayakta tedavi edilip konutuna gönderilirken, çoğunluğu ise yatarak tedavi gördü. KKKA kuşkusuyla 11 kişinin tedavisi sürerken, kentte bu yıl şimdiye kadar KKKA illeti kuşkusuyla 1 kişi hayatını kaybetti. -TOKAT AA
KKKA NEDİR?
KKKA, keneler tarafından taşınan Bunyaviridae ailesine bağlı Nairovirüs öbeğine ilişkin bir virüsle oluşan ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve ağır vakalarda kanama üzere bulgular ile seyrederek ölümlere neden olabilen zoonotik (hayvanlardan kişilere bulaşan) karakterli bir enfeksiyon marazı.
NTV