Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi (BAİBÜ) Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Günce Şahin, yaptıkları çalışmalarla laboratuvar ortamında hiçbir dış etkene maruz kalmamış ıza üretebildiklerini söyledi.
Iza buğdayıyla ilgili birçok memleketler arası makalenin bulunduğunu anlatan Şahin, “Izayı laboratuvar şartlarında çoğaltma imkanı yakaladık. Bunu tohumdan da yapmadık. Izanın koleoptil denilen modülünü kullanarak laboratuvar şartlarında üzerinde denemeler yapmak için bir sürü ıza bitkiciği elde edebildik. Daha sonra bunun etken hususlarını tahlil ettik. B vitamini, lutein ve E vitamini üzere içeriklerine baktık.” diye konuştu.
Şahin, ızanın dışarıya bağımlı kalmadan laboratuvar şartlarında üretilmesiyle hem hastalıksız bitki elde etme imkanı elde edileceğini hem de gerekirse bitkideki etken unsurlardan istenilen antioksidan yahut sıhhat alanında kullanılabilecek unsurların alınabileceğini vurguladı.
“TOHUMA BAĞLI KALMADAN BİTKİNİN KENDİ DOKUSU KULLANILDI”
Klâsik tarımda biyoaktif bileşiklerin yetersiz üretimi nedeniyle laboratuvar şartlarında bitkileri ve sahip oldukları bu bileşikleri büyük ölçekli üretmek için kullanılan doku kültürü tekniklerinin alternatif formüllerden bir tanesi olduğunu aktaran Şahin, şöyle devam etti:
“Izayı birinci kere laboratuvar ortamında ürettik. Daha evvel bu mevzuda yapılan bir çalışma olduğuna dair hiçbir yayın ve açıklama bulunmuyor. Yaptığımız çalışma, ıza için uygun bir doku kültürü protokolü belirlemektir. Bu çalışmada bitki üretimini sağlamak maksadıyla 3 farklı bitki hormonu (2,4-D, TDZ, IAA), 3 farklı doku tipi (koleoptil, yaprak ve kök) denenmiş olup en iyi doku kültürü protokolü belirlenmiştir.”
Şahin, literatürde farklı doku kültürü teknikleri kullanılsa da bilhassa somatik dokunun kullanılmasıyla çok düşük oranda bitki elde edildiğine dikkati çekerek, “Çalışmamızın sonuçlarında, tohuma bağlı kalmadan bitkinin kendi dokusu kullanılarak sürgün oluşumu ve kök oluşumu sağlanmış, buğday başağı dahil tam bitki elde edilmiştir.” dedi.
B1, B2, B5, E vitamini ve antioksidan fenolik bileşikler bakımından varlıklı olan ızanın laboratuvar şartlarında tohuma bağlı kalmadan çoğaltılabilmesinin çok kıymetli olduğunu vurgulayan Şahin, bu etken unsurların bitkilerden elde edilebilmesinin, çeşitli stratejilerle bu bileşiklerin ölçüsünün artırılmasına imkan sağladığını kaydetti.
“ÇOK KALİTELİ VE SIHHATE FAYDALI BİR ÜRÜN”
Fen-Edebiyat Fakültesi Biyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nusret Zencirci de 10-13 bin yıllık tarihi olan ıza buğdayının çok kaliteli ve sıhhate faydalı bir eser olduğunu lisana getirdi.
Izanın yüklü olarak bulgur olarak kullanıldığını lakin ızadan ekmek ve makarna da yapılabildiğini aktaran Zencirci, “Ekmeğinin de tekrar kaliteli olduğunu gösteren çalışmalarımız var. Memleketler arası yayınlarda bu çalışmalarımızı ortaya koymaktayız.” diye konuştu.
Zencirci, laboratuvarda yürütülen çalışmalarda ızanın besin kıymetlerine bakma imkanı bulduklarını belirterek, tüm özelliklerini ortaya çıkarmaya çalıştıklarını kaydetti.
Iza tarlalarından aldıkları kimi mikroorganizmalardan mikrobiyal gübre ürettiklerini de aktaran Zencirci, “Yine bunun besleyici özellikleriyle ilgili B ve E vitamini ile karoten üzere özelliklerini ortaya koyduk. Ayrıyeten ızayı laboratuvar ortamında üretmeyi başardık.” sözünü kullandı.
NTV
