Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ (TUSAŞ) Genel Müdürü Temel Kotil, SAHA İstanbul tarafından savunma, havacılık ve uzay kesiminde faaliyet gösteren firmalara özel hazırlanan Yöneticilik Gelişim Programı’nda (SAHA MBA) yürüttükleri projelere ait açıklamalarda bulundu.
Şirketin 3 uçak, 6 helikopter, 2 insansız hava aracı ve maksat uçak projeleri yürüttüğünü söz eden Kotil, bunun yanında uydu projelerini sürdürdüklerini söyledi.
Kotil, en değerli projelerinin MMU olduğuna dikkati çekerek, proje için 3 bin TUSAŞ çalışanı yanında, projeye katkı verecek öteki şirketlerde de 3 bin işçiye gereksinim duyulacağını bildirdi.
5. jenerasyon uçaklarda tek pilot bulunduğunu, yapay zekanın ise ikinci pilot üzere misyon yaptığını anlatan Kotil, MMU’nun da bu özelliğe sahip, “daha zeki bir uçak” olduğunu vurguladı. Kotil, uçağın 2023’te motorunu çalıştıracağını, 2025’te uçacağını, 2028’de Hava Kuvvetlerine teslim edileceğini lisana getirerek, “Bunu başarınca Türkiye neyi başarıyor? ABD neyi başarıyorsa biz de onu başarıyoruz” dedi.
MMU’nun motorunun TR Motor tarafından geliştirildiğine işaret eden Kotil, motorun alt ve yan bileşenlerinin geliştirilmesinde diğer firmaların da takviyesini beklediklerini kaydetti. Kotil, “İniş kadrolarını bir Türk şirketi bir İtalyan şirketiyle yapacak, hakları Türkiye’de olacak. İklimlendirme Türkiye’de yapılacak. Uçağın MMU olabilmesi için büsbütün Türkiye’ye ilişkin olması gerekiyor” diye konuştu.
Türkiye’nin kalite, sürat ve ucuzluğu bir ortaya getirmesi gerektiğini belirten Kotil, rakiplerin de Türkiye’nin ve TUSAŞ’ın havacılıkta güçlü bir oyuncu haline geldiğinin farkında olduklarını söyledi. Kotil, şu değerlendirmede bulundu:
“F-35’in lisansını verseler TUSAŞ olarak ayda 2 tane yaparım. Kıymetli olan lisans, IP (fikri haklar) haklarının olması. Yoksa F-35’i şu anda yapabilecek yeteneğim var. MMU’yu daha işin başında mümkün olduğu kadar yerli yapmaya çalışıyoruz. Zira başlangıçta alıyorsunuz sonra alamıyorsunuz, evvel ‘Veriyorum’, sonra ‘Vermiyorum’ diyorlar. MMU’yu daha işin başında olabildiğince yerli yapmaya çalışıyoruz. Bunun dost ülkelere satılabilmesi için her şeyinin yerli ve ulusal olması gerekiyor. Bunu vakte yaymaktan diğer da bahtımız yok, motoru dahil” dedi.
BÖLGESEL YOLCU UÇAĞI
Dünyada 60 kişilik, maliyeti düşük bir sivil uçağa muhtaçlık bulunduğuna işaret eden Kotil, “TUSAŞ’ın bu türlü bir şey yapma durumu yok, zira bizim yükümüz gereğince ağır. MMU’yu yapıyoruz, F-22 ile F-35 ortasında bir uçak. Hürjet’i yapıyoruz, Hürkuş’u yine yapıyoruz. Helikopter ve İHA’larımız var. Bu kadar yükümüz olduğundan kimse ‘Yolcu uçağı yap’ demez lakin bu türlü bir uçağa muhtaçlık var. Türkiye ve öteki ülkelerde bu türlü bir uçak sıçrama yapabilir. Termoplastikten yapılmış, kompozit, 60 kişilik bir yolcu uçağı çağdaş motorlarla piyasayı kırıp geçirir” tabirlerini kullandı.
F-16’ları pilotsuz uçurmak üzere bir gündemleri olup olmadığına yönelik sorusuna Kotil, “F-16’ları pilotsuz uçurmak değil lakin öbür uçaklar üzerinde çalışıyoruz. F-16’lar Hava Kuvvetlerinin belkemiği. Pilotlarımız da 10 numara” karşılığını verdi.
Beşerli ve insansız uçak ortasında net bir ayrım olmayacağını, iki uygulamanın birlikte kullanılacağını anlatan Kotil, “5. jenerasyon savaş uçağı ülkenin savunması için kıymetli bir aygıt olacak. Projeyle değerli fizikî altyapı kazanılacak ve projede 6 bin uçak mühendisinin yetişmesi de kıymetli bir avantaj olacak. MMU’yu hoş bir uçak yapmak istiyoruz. İnsanlı-insansız olacak olması çok ikincil bir mevzu. Zati içinde yapay zeka var. Pilot bayıldığında uçak kendi üssüne dönebiliyor” değerlendirmesinde bulundu.
Temel Kotil, uçağın konsept tasarımı dışında her şeyi dışarıya iş olarak verebileceklerini, bunun karşılığında sorumluluk alanların buna odaklanmasını, uzun soluklu olarak bunu devam ettirmelerini beklediklerini vurguladı.
Şirket bünyesindeki değişim ve yapılanmayı da kıymetlendiren Kotil, “Türkiye savunma endüstrisinde büyük oynuyor, TUSAŞ da dönüştü” dedi.
NTV