Samsun’un 2 bin 300 yıllık kültürel mirası Asarkale ve kaya mezarları Bafra ilçe merkezine 26 kilometre uzaklıkta bulunuyor. Helenistik Çağ’da inşa edilen, Roma, Bizans ve Osmanlı periyotlarında de tadilattan geçirilerek kullanılan Asarkale vatandaşların ilgisini çekiyor. Kayaların oyulması ile yapılan 2 bin 300 yıllık Paflagonya devrine ilişkin mezarlardan ötürü bölge, bilhassa fotoğraf tutkunlarının uğrak yeri oluyor. Tek giriş yeri bulunan Asarkale’yi ziyaret etmek isteyenler birinci olarak tünelden üst çıkıyor. Ardından tepede eşsiz Kızılırmak görünümü insanları karşılıyor.
“ASKERİ HEDEFLİ KULLANILDIĞINI BİLİYORUZ”
Kale ve mezarlıklar ile ilgili bilgi veren Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Kısmı Eski Çağ Tarihi Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Okay Pekşen, “Asarkale’nin askeri gayeli kullanıldığını biliyoruz. Temel manada kıyı bandından iç bölgelere yanlışsız uzanan ticaret yolu güzergahlarının güvenliğini sağlamak emelli kurulmuş bir kale olarak karşımıza çıkıyor. Olağan halkın kullanımda yahut gündelik ömürde kullanılan bir kale değil askeri olarak güvenlik, garnizon noktası olarak hizmet vermiş bir kale olduğunu biliyoruz. Yaklaşık olarak 2 bin 300 yıllık bildiğimiz tarihi var. Kullanım sürecine baktığımızda 2 bin yıllık bir sürece denk geliyor. Birinci olarak Helenistik süreçte buranın askeri manada yerleşim yeri olduğunu görmekle birlikte daha sonraki Roma periyodunda akabinde Bizans devrinde ve doğal ki Anadolu coğrafyasının Türk hakimiyetine girmesinin akabinde Osmanlı periyodunda de burada periyot devir onarım çalışmaları yapılarak kalenin güçlendirilmesi suretiyle askeri bir nokta olarak kullanılmış olduğunu görüyoruz. Temel yapılış hedefi da esasen ticaretin aksamaması, ticaretin güvenlik içerisinde yapılabilmesi için oluşturulmuş kale görünümündedir. Bölgedeki kaya mezarlarına baktığımızda 3 adet kaya mezarı görebiliyoruz. Bu coğrafya Helenistik süreçte Paflagonya sonları içerisinde yer alan bir coğrafyadır. Paflagonya’nın en doğusunda kalan bir bölge bu bölgedir. 3 adet kaya mezarı ana kayaya oyulmak suretiyle inşa edilmiştir. Yapı mimari üslubuna baktığımızda bu kaya mezarlarının Paflagonya tipi Helenistik birer üslup barındırdığını görebiliyoruz” dedi.
“SAMSUN KARADENİZ’E AÇILAN YOLLARIN KAPISI”
O periyot ile ilgili bilgi veren Doç. Dr. Okay Pekşen, “Karadeniz için Samsun değerli bir yer. İç Anadolu coğrafyasının Karadeniz kıyılarına kavuşmuş olduğu yol güzergahı üzerinde bulunuyor. Karadeniz Bölgesi’nin genel yapısına baktığımızda batı bölgelerinde küre dağları kısmı bulunuyor. Doğu bölgelerinde ise Doğu Karadeniz dağları bulunuyor ki buralara geçide el vermeyen bölgelerdir. Samsun coğrafik yapısı prestijiyle iç bölgelerle irtibatın kurulduğu ve Karadeniz’e açılan yolların kapısı pozisyonundadır. Bu noktada barındırmış olduğu iki ırmak de değerli bir yere sahiptir. Bilhassa Kızılırmak ve Yeşilırmak Irmakları ve bu ırmak uzunluklarının iç uzunluklarından etkin bir formda bağlantının sağlanmış olduğunu görüyoruz. Bu bağlamda bilhassa tarihin birinci devirlerinde itibaren insanların bu ırmak vadilerinin bölgelere ulaşmak için kullandıkları yol güzergahları olduğunu söz edebiliriz. Asarkale’nin varlığı bugünkü bilgilerimize nazaran milattan evvel 3. yüzyıla kadar ilerliyor. Helenistik çağa denk geliyor. Bilhassa Karadeniz coğrafyasında biz Helen koloni devletlerinin kolonicilik faaliyetlerini görmeye başladığımız süreçte bölgede faal bir liman kentlerinin öne çıkmaya başladığını görüyoruz. Bu da bölgenin yabancılar tarafından tanınmasına imkan sağlıyor. Koloni devletleri gerek Akdeniz’de gerek Ege Denizi’nde gerek İtalya bölgelerinde kolonileşme faaliyetleri kuruyorlar. Bölgeye gelerek yerleşme üzere bir gayeleri yok, bölgenin zenginliklerinden ticari potansiyelinden faydalanma üzere gayeleri var. Bu noktada Karadeniz Bölgesi’ne Miletosluların geldiğini görüyoruz. Miletosluların bölgeye gelmesiyle birlikte bilhassa bu ırmak vadilerinin denizle buluştuğu noktalarda değerli ticari merkezler oluşturmuş olduğunu görüyoruz. Alışılmış, bu noktada Sakarya Irmağı akabinde Bartın Çayı tekrar bu bölgeye geldiğimizde Kızılırmak ve Yeşilırmak Irmakları kıymetli bir yer tutuyor” diye konuştu.
Kağıt Ev’den birinci tanıtım
NTV
