Tıp tarihi alanındaki en kıymetli yapıtları günümüz Türkçesine kazandıran Çukurova Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Kurucu Dekanı Prof. Dr. İlter Uzel, yaptığı açıklamada, Türk Tarih Kurumu tarafından birincisi 1992 yılında yayınlanan ve ikinci baskısı yayınlanan Cerrâhiyyetü’l-Hâniyye’nin dünya tıp tarihinin en kıymetli yapıtlarından olduğuna vurgu yaptı.
Diş hekimliği alanında uzman, ayrıyeten tıp tarihinde birinci sefer diş tabipleri ortasında tıp bilimleri doktorası yaparak tıp tarihi hekimi olan, 1972 yılından beri biriktirdiği yapıtlarla donatılan ve kendi ismini taşıyan Tıp ve Diş Hekimliği Müzesi Adana’da geçtiğimiz aylarda hizmete açılan Prof. Dr. İlter Uzel, “Yaklaşık yarım yüzyıldır Antik Çağ cerrahisine odaklanarak tıp tarihi ile ilgilenen bir kimse olarak, Cerrâhiyyetü’l-Hâniyye’nin dünya bilim ve kültür tarihinin başyapıtlarından birisi olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim” dedi.
OTOGRAF NÜSHALARIN EHEMMİYETİ
“Yazma yapıtların bilimsel değerlendirilmesinde “bizzat müellifinin kendi kaleminden çıkan” ve “otograf” olarak tanımlanan nüshaların Türk-İslam tıp tarihinde bir elin parmaklarını geçmez” diyen Prof. Dr. Uzel, “Zaten matbaanın icadından sonra artık kitaplar yazılarak değil, basılarak çoğaltılmıştır. Halbuki Cerrâhiyyetü’l-Hâniyye’nin mevcut üç kopyasından ikisi otograftır, yani şahsen Sabuncuoğlu’nun kaleminden çıkmış “müellif hattı” nüshalardır” dedi.
CERRAHİ ESER NEDEN AZ?
Tüm dünyada cerrahinin gelişmesini geciktiren üç majör faktör olan ameliyat sırasında ve sonrasında yaşanan ağrı, kanama ve enfeksiyon meselelerinin giderilmesinin gecikmesi olduğunu söz eden Prof. Dr. Uzel, şöyle devam etti:
“Bu üç ana sorunun ortadan kaldırılması fakat 19. yüzyılın ikinci yarısında, anestezinin keşfi, hemostatik penslerin geliştirilmesi, mikroorganizmalar dünyasının tanınması ve cerrahide evvel antisepsi sonra asepsi anlayışının benimsenmesi ile mümkün olmuştur. İşte cerrahinin bu majör sorunları yahut riskleri nedeniyle doktorlar ve hekim-yazarlar cerrahiden ekseriyetle uzak durmuşlardır. Bu nedenle İslam tıp literatüründe de medikal tedaviye yer veren yüzlerce eser olduğu halde cerrahnameler çok azdır.”
1386 – 1468 yılları ortasında yaşayan Amasyalı ünlü Osmanlı tabibi Şerafeddin Sabuncuoğlu’nun yaşadığı yüzyılda usta – çırak alakasıyla yetişen tabiplerin cerrahi tedavinin gerekli olduğu durumlarda bile ısrarla ilaçla tedaviyi tercih ettiklerine vurgu yapan Prof. Dr. Uzel, “Bunun sebebi ise cerrahi teşebbüsler için kaynak kitapların az oluşu ve bu yüzden hastaların hayati tehlike ve sakatlık riskinin fazla olmasıdır. Şerefeddin Sabuncuoğlu buna karşın birçok doktorun tersine bilhassa cerrahi ile ilgilenmiştir. Amasya’da çalışmış olduğu Darüşşifa binası ismine müze olarak düzenlenmiştir ve tıpkı vakitte ismine bir hastane bulunmaktadır” bilgisini verdi.
KİTAPTA NELER VAR?
Sabuncuoğlu, 1465 yılında, Fatih Sultan Mehmet’e armağan ettiği 492 sayfalık kitabında, 600 yılı aşkın müddet evvel uyguladığı tedavi yollarını şahsen kendisi çizdiği minyatür fotoğraflarla destekliyor. O periyotta çok yaygın olan yılan zehirlenmelerine karşı ilaç geliştirmeye çalışırken evvel horozları sonra da kendisini denek olarak kullanan Sabuncuoğlu kitabında, daha birçok formülü ve tıp aletlerini detaylarıyla anlatıyor.
NTV
