Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ve Kosova Başbakanı Avdullah Hoti, Avrupa Birliği (AB) Dış Bağlar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile yarın Brüksel’de bir araya gelerek ikili ilgileri ve Balkanlar’daki son gelişmeleri ele alacak.
AB’nin Belgrad-Priştine Diyaloğu Hususî Temsilcisi Miroslav Lajcak’ın da katılacağı içtima, 2018 yılının kasım ayından sonra diyalog süreci kapsamında yapılacak birinci içtima olacak.
12 Temmuz Pazar günü yapılması planlanan içtima, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Başbakanı Angela Merkel, Borrell, Vucic ve Hoti’nin geçen hafta medya konferans yoluyla yaptığı tepenin akabinde 16 Temmuz’a ertelenmiş, 12 Temmuz’da ise yeniden online olarak hazırlık içtiması gerçekleştirilmişti.
ABD’DEKİ IÇTIMAYA İDDİANAME KETI
Sırbistan ile hala kendi toprağı olarak gördüğü Kosova arasındaki diyalog sürecine geçen ay ABD de dahil olmak istemiş lakin 27 Haziran’da Washington’da yapılması planlanan içtima son anda iptal edilmişti.
Lahey’deki Kosova Şahsi Savcılığının, Cumhurbaşkanı Haşim Thaçi hakkında 1998-1999 yıllarındaki Kosova Savaşı’nda sivillere karşı savaş cürmü işlediğine dair hazırladığı iddianameyi kamuoyuyla paylaşması üzerine evvel Thaçi akabinde Hoti ABD’ye gitmekten vazgeçmişti.
ABD’nin memleketler arası çaptaki ara buluculuk gayretlerine Kosova-Sırbistan sıkıntısını ekleme teşebbüsü, en azından bir müddetliğine askıya alınmış oldu.
Hem Kosova ile ABD arasındaki ittifak hem de Rusya’nın her daim Sırbistan’ı desteklemesi dikkate alınırsa ortamın gelecekte tekrar büyük güçlerin gövde gösterisi yapacağı “bir soğuk savaş sahnesine” dönüşebileceği söz ediliyor.
ABD’NİN ADIMINA AB DERHAL KARŞILIK VERDİ
ABD’nin diyalog sürecine dahil olmak için attığı adımın akabinde her ne kadar bugüne kadar çok somut bir muvaffakiyet edememiş olsa da sürecin mimarı olan AB de çabucak harekete geçti.
AB’nin şahsi temsilcisi Lajcak, haziran ayında evvel Kosova’yı akabinde Sırbistan’ı ziyaret ederek tarafları AB çatısı altında yine diyalog süreci içtimalarına başlama noktasında ikna etti.
Sırp mallarına yüzde 100 vergi pratiği süreci askıya aldı
Eski Kosova Kurtuluş Ordusu (UÇK) kumandanlarından Ramush Haradinaj’ın başbakanlığındaki hükümet, 2018’in sonlarına gerçek Sırbistan ve Bosna Hersek menşeli mallara yüzde 100 gümrük vergisi pratiğe karar alınca diyalog süreci bir sefer daha kesintiye uğramıştı.
Sırbistan’ın, daha evvel Kosova’yı bağımsız devlet olarak tanıyan memleketleri bu kararlarından vazgeçirmek için ağır gayret sarf etmesinden rahatsız olan Kosova hükümeti, cevaben ek vergi uygulasa da AB, ABD ve Kosovalı kimi siyasi partiler koyulan vergilerin kaldırılmasını istiyordu.
Haradinaj’dan sonra başbakanlık koltuğuna oturan Albin Kurti ise gümrük vergisi tatbikinin fakat Sırbistan ile ekonomik ve siyasi mealde mütekabiliyet sağlandığında değiştirilmesinin Kosova’nın çıkarına mütenasip olacağını savunuyordu.
Kurti’yi ve başkanı olduğu Kendin Karar Al Hareketi’ni Sırbistan-Kosova alakalarının sıradanlaşmasına ket olarak gören Kosova Demokratik Birliği (LDK), kendisinin de ortağı olduğu hükümeti Meclisteki itimat oylaması sonucu düşürürken, LDK’den Hoti yeni hükümeti kurmakla görevlendirildi.
Hoti ise hizmeti devraldığı 4 Haziran’dan iki gün sonra, bir evvelki hükümetin mütekabiliyet tedbirini kaldırarak bir bakıma diyalog sürecinin yine başlatılmasının önünü açmış oldu.
KOSOVA KARŞILIKLI TANINMA İSTİYOR
Thaçi, yaşanan gelişmelerin akabinde yaptığı açıklamada, Kosova tarafının diyaloğun önündeki handikapları kaldırdığını ve milletlerarası topluluğun baskısının artık Sırbistan’a yönelmesi gerektiğini belirterek, “Sonucu iki devlet tarafından karşılıklı tanınma olacak diyalog sürecinin, devir kaybetmeden yine başlaması gerekiyor.” dedi.
Her ne kadar yetkililer tarafından daha evvel yalanlanmış olsa da masaya yatırılan tahlil teklifleri arasında toprak değişimi kıymetli bir faktör olmaya devam ediyor.
Ortamdaki kimi basın organları, Kosova kurumları aracılığıyla bu fikir hakkında lobicilik faaliyeti yürütüldüğünü öne sürerken, fikrin eski Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton’a ilişkin olduğunu tez ediyor.
Bir kesim, toprak değişiminin yerde “Pandora’nın kutusunu açmak” manasına geleceğini savunurken, Kosova ile Sırbistan arasında mübadele ya da toprak değişimi olmasının yere hakikaten barış ve istikrar getirip getirmeyeceği sorusunu soruyor.
RUSYA’NIN HALI DEĞİŞMEDİ
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, haziranda Sırbistan’a yaptığı ziyarette, Rusya’nın Kosova sorununa yaklaşımının değişmediğini belirterek, Rusya’nın, hem Priştine hem de Belgrad idareleri tarafından karşılıklı kabul görecek her türlü adımı destekleyeceğini söyledi.
Birebir ziyaretin akabinde açıklama yapan Vucic ise “Lavrov’dan aldığı notların bir cumhurbaşkanı olarak kendisini endişelendirdiğini” belirterek, bu notların umumiyetle Kosova sıkıntısının tahliline yönelik sunulan plan ve mütalaalardan oluştuğunu aktardı.
Sırbistan’ı çetin bir sürecin beklediğini ve probleme ait tahlil tekliflerinde nispeten dikkatli olmaları gerektiğini tabir eden Vucic, bu noktada Rusya’nın verdiği destek için de teşekkür etti.
AB’YE ÜYELİK İÇİN EN SON TAHLIL KAIDE
Hem Kosova hem de Sırbistan, AB’ye tam üyelik yolunun sorunun son tahlilinden geçtiğinin farkında. Avrupalı birçok başkan, iki memleket arasında ittifak olmadan ne Kosova’nın ne de Sırbistan’ın AB’ye üye olabileceğini belirtmişti.
Kosova’yı bu aşamada çetin durumda bırakan ise AB üyesi 4 devlet ve (İspanya, Yunanistan, Romanya ve Slovakya) Güney Kıbrıs Rum Idaresi’nin kendilerini hala bağımsız bir devlet olarak tanımaması.
Kosova’nın önündeki bir öbür köstek ise hala Birleşmiş Milletler (BM) üyesi olmaması. Kosova’yı bugüne kadar 100’ün üzerinde BM üyesi devlet tanıyor fakat Kosova’nın BM üyesi olabilmesi için 193 üyenin üçte ikisi tarafından tanınması gerekiyor.
MÜTEHASSISLARA NAZARAN KOSOVA’NIN MEVCUT DURUMU UYGUN DEĞİL
Kosovalı siyasi bilirkişiler, Lahey’deki savcılığın Cumhurbaşkanı Thaçi ve eski Meclis Lideri Kadri Veseli hakkında iddianame hazırlamasının akabinde gelinen noktada, Kosova’nın içinde bulunduğu durumun diyalog sürecinin devamı için iyi olmadığını savunuyor.
Kosova’daki Adalet Enstitüsü Yöneticisi Ehat Miftaraj, AA’ya yaptığı değerlendirmede, yasal olarak şimdi yükümlülüğü bulunmasa da iddianamenin açıklanmasının akabinde Thaçi’nin etik olarak istifa etmesi gerektiğini savundu.
Öte yandan, AB başta olmak üzere milletlerarası topluluk temsilcilerinin uzun vadedir sürecin başkanı olan Thaçi’nin yokluğunda diyaloğun yine başlaması konusunda ikilemde olduğunu söyleyen Miftaraj, Thaçi’nin son 6-7 yıldır diyalog sürecinin en kıymetli aktörü olduğunun altını çizdi.
Miftaraj, iddianamedeki suçlamalar göz önüne alındığında mevcut durumda diyalog sürecinin devam etmesinin Kosova’nın yararına olmayacağını söz etti.
Priştine Üniversitesinde anayasa hukuku profesörü olan Mazllum Baraliu ise duruşma tarafından şimdi kabul edilmemiş bir iddianamenin kamuoyuna açıklanmasının siyasi bir hamle olduğunu kaydederek, şahsi savcılığın Kosova’ya büyük zarar verdiğini ileri sürdü.
NTV