Akın MURTEZA / Ntv.com.tr
Aralık 2020’de, BioNTech / Pfizer tarafından üretilen, Covid-19 aşısının birinci dozu Birleşik Krallık’ta uygulanmaya başladı. Artık ise, dünya çapında çok sayıda aşı acil kullanım müsaadesi aldı ve düzinelerce ülke ve bölge, vatandaşlarını aşılama yarışına katıldı.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün Covid-19’u pandemi olarak ilan etmesinin üzerinden bir yıl geçtikten sonra dünyada en az 126 ülke ve bölge aşılama sürecine başlarken dün prestijiyle yaklaşık 8 milyarlık nüfusu olan dünyada 328 milyondan fazla şahsa yani yüzde 4,2’sine Covid-19 aşısı uygulandı. Birleşmiş Milletler datalarına nazaran dünyada 193 ülke ve 2 bağımsız bölge yer alırken, bunların 69’unda ise hala aşılama başlamadı.
Aşılamaya başlayan ülkelerden bilhassa Avrupa Birliği ülkeleri aşılamada yavaş ilerleme tenkitlerine maruz kalırken, ülkelerin aşı tedarik meseleleri da gün yüzüne çıkıyor.
Geliştirilen birçok aşıya şimdi geliştirilme evresinde fiyat ödeyen Avrupa Birliği ülkeleri, hem aşı teslim almada sorun yaşıyor hem de verilen kelamların yerine getirilmemesi üzerine güç durumda kalıyor.
SON ÖRNEK ASTRAZENECA
Daha evvel zengin-fakir ülkeler ortasında ‘aşı milliyetçiliği’ tenkitleri gün yüzüne çıkarken geçtiğimiz Ocak ayında Londra ve Brüksel ortasında aşı krizi yaşandı.
AstraZeneca ile AB ortasında geçen 400 milyon doz aşı için mukavele imzalanmıştı. AB sonları içerisinde üretilen İngiliz-İsveç iştirakindeki aşının geliştirme sürecini hızlandırmak maksadıyla AB’nin 336 milyon avro ön finansman sağladığı açıklanmıştı.
AstraZeneca tarafı ise Ocak ayında AB’ye yüzde 60 daha az aşı teslim edeceğini bildirmiş, AB tarafı ise açıklanandan daha da az aşı alınacağını açıklamış, alınması gereken 100 milyon dozdan 25 milyon doz alacağı belirtilmişti.
AB, İngiliz-İsveç şirketi AstraZeneca’nın eksik teslimatına reaksiyon göstererek AstraZeneca’nın yükümlülüklerine uymasını istemiş, şirket ise tedarik konusunda mukavelede “en üst düzeyde uğraş gösterilmesi” tarafında bir husus bulunduğunu ve tedarik için en üst çabayı gösterdiğini savunmuştu.
KENDİ TOPRAKLARINDA ÜRETİLEN AŞILARA ULAŞAMIYORLAR
Avrupa’da yaşanan aşı krizi, ülkelerin geleceğinin şirketlerden gelecek teslimatlara bağlı olduğunu ortaya koydu. Kendi topraklarında üretilen aşılara üretim aksaklıkları nedeniyle ulaşmakta zahmet çeken AB ülkelerinden Almanya, tahlil olarak kendi aşı üretimine geçmeye hazırlanıyor.
Öbür ülkelere aşı bağımlılığı yaşamamak isteyen Almanya’da, Saksonya-Anhalt bölgesel hükümeti tarafından ortaya atılan aşı teşebbüsü, Almanya’ya sağlanan aşıların garanti altına alınmasını ve Almanya’nın ihracat kalemlerine Covid-19 aşısını da eklemeyi planlıyor.
Almanya’nın Dessau bölgesindeki evvelden “Anhalt Bakteriyel Enstitüsü” olarak kullanılan kurum ile IDT Biologika isimli bir şirket ve AstraZeneca tarafından geliştirilecek aşı ile 2022’nin sonundan itibaren ayda 30 milyon ila 40 milyon doz ortasında üretim ile AB’ye yılda en az 360 milyon doz aşı sağlamayı hedefliyor.
Saksonya-Anhalt Başbakanı Reiner Haseloff, tıpkı güç şirketlerinin güçlü talep devirlerinde kapasitesini sürdürmesi üzere, Almanya’nın da bir aşı üreticisi olabileceğine inandığını söylerken, aşır üretimi ile ilgili, “Nihayetinde bu, devletin elektrik santrallerini yedekte tutmak için para ödediği güç sanayisi ile karşılaştırılabilir” sözlerini kullandı.
BİRÇOK ÜLKENİN PLANI VAR
Almanya’nın yeni aşı planı üzere, aşıyı geliştiren ilaç şirketlerinin üretimini destekleyerek aşı kıtlığını önlemek için dünya çapında birçok hükümet de aşı üretim planlamaları yapıyor.
Avustralya, Brezilya, Japonya ve Tayland dahil olmak üzere kimi ülkeler İsveçli ilaç üreticisi AstraZeneca ile Covid-19 aşısı üretim iştirakliği kurarken, pandemiden en çok etkilenen Avrupa ülkelerinden İtalya, bir kamu-özel aşı üretim merkezi için devlet dayanağı açıkladı.
Avusturya, Danimarka ve İsrail Covid-19 aşısı üretimi için ortak bir araştırma ve geliştirme fonu ayırmayı ve kendi yeni jenerasyon aşılarını üretip üretemeyeceklerini araştırmayı planladıklarını açıkladılar.
ABD İDARESİ: HİNDİSTAN KRİTİK ROL OYNUYOR
ABD idaresinden üst seviye bir yönetici ise geçtiğimiz günlerde, Hindistan’ın global Covid-19 aşısı üretiminde kıymetli bir rol oynadığını ve Amerika Birleşik Devletleri, Japonya ve Avustralya’nın da buradaki aşı üretim kapasitesini finanse etmeye yardımcı olmayı planladığını aktarmıştı.
NTV
