Arife Selin Gürer/ntv.com.tr
Covid-19 konutları ofise çevirdi. Birçok kesim aylardır uzaktan çalışmayı benimsedi. Meskenden çalışmayla değerli ölçüde belirsizleşen mesai saatlerine bir de mesken içi sorumlulukları eklendi. Özel hayat ve mahremiyet kavramı geri plana atıldı.
Milletlerarası Çalışma Örgütü (ILO), tüm dünyada konuttan çalışmanın yaygınlaştığı bir periyotta bu mevzuya ait kapsamlı bir rapor hazırladı. Rapor, pandemi sonrasında da büyük ölçüde yaygınlaşması beklenen meskenden çalışmaya dair kıymetli tespitler içeriyor.
“EVDE ÇALIŞMA, ORANTISIZ SORUMLULUKLARA DÖNÜŞÜYOR”
Meskenden çalışma, pandemiyle hayatımıza daha fazla girse de 25 yıllık bir tarihi olduğuna dikkat çeken ILO Türkiye Yöneticisi Numan Özcan ntv.com.tr’ye yaptığı değerlendirmede, “ILO raporlarında da belirtildiği üzere salgın ile daha fazla gündeme gelen ve salgın sonrasında da daha fazla çalışanın hayatına gireceği varsayım edilen meskenden çalışmanın; meskende çalışanlar ve patronlar açısından avantajları olabilir. Lakin, meskende çalışma bayanlar ve erkekler için konutta maalesef orantısız sorumluluklara dönüşüyor ve hem mesken içinde hem de çalışma hayatında eşitsizlikleri artırabiliyor” tabirlerini kullandı.
Meskende çalışma ile iş hayatı ve özel hayat ortasındaki hudutların bulanıklaşabildiğinin altını çizen Numan Özcan, “Evden çalışma bayanların, paylaşılmayan konut içi rollerinin daha da artmasına sebep olabiliyor. Bu da bayanların çalışma müddetlerinin daha da uzamasına sebebiyet verebiliyor. Bilhassa salgın devrinde de gözlemlediğimiz üzere, küçük çocuğu ve/ya bakım gereksinimi olan aile üyeleri olan bayanlar için meskende çalışma daha riskli ve dezavantajlı bir duruma dönüşebiliyor.
Öteki bir deyişle meskende çalışma, başta bayanlar olmak üzere, birden fazla meskende çalışan açısından garantisiz, düşük fiyatlı, örgütlülükten uzak, psiko-sosyal riskler barındıran, çalışma mühleti meçhul, haftalık ve yıllık müsaadeler üzere toplumsal hakların olmadığı, iş sıhhati ve güvenliğinin yetersiz olduğu, ev-yaşam istikrarının sağlanamadığı, fiyat eşitsizliğinin olduğu, mesleksel eğitimlerden faydalanamamaktan ötürü meslek imkanlarının azaldığı ve yalıtılmışlığa neden olan bir çalışma biçimi olarak gerçekleşiyor” biçiminde konuştu.
BAĞLANTIYI KESME HAKKI
Tüm bu ögelerin ve toplumsal yalıtılmışlığın bayanlar için psiko-sosyal riskler yarattığını belirten Numan Özcan, “Bu manada, çalışma müddetini sınırlamak ve çalışma ömrü ile özel hayat ortasındaki hududa hürmet gösterilmesini sağlamak üzere konutta çalışanlar için “bağlantıyı kesme hakkı”nın getirilmesi, değerli bir siyaset önlemidir” tabirlerini kullandı.
Bunun dışında da ILO’nun konutta çalışmanın beşere yakışır iş şartlarında gerçekleşmesi için önerdiği bir dizi tedbir ve tekliflerin mevcut olduğunu söyleyen Özcan, “Öncelikle konutta çalışma görünür kılınmalı ve yasal süreçlere yansıtılmalı. Ulusal siyasetler belirlenmeli” dedi.
“PANDEMİ BAYANLARIN İŞ YÜKÜNÜ ARTIRDI”
Pandemi periyodunda bilhassa konuttan çalışan bayanların, meskendeki artan iş yüküyle birlikte meskende izole kalan insan sayısının artmasıyla pek çok sorumluluğu üstlenmek durumunda kaldığına dikkat çeken Psikiyatrist Prof. Dr. Tamer Aker ise, “Yardımcılar meskene gelemezken, çocuklar birkaç saatliğine de olsa anneanneye/babaanneye gönderilemez oldu. Tıpkı anda konut işleri, çocuk/yaşlı ve hasta bakımını tek başına üstlenirken, çevrim içi yapılan toplantılarda çocukların sesleriyle tekraren bölündü.
Bir yanda konsantrasyon gerektiren bir iş, öbür taraftan klavyesine oyuncak koyan çocuğuna vakit ayırma isteği, tüm bunlar karşısında bir yetişememe hali, bunun ortaya çıkardığı sıkılmışlık, sıkışmışlık ve tahammülsüzlük hisleriyle baş başa kalındı” kelamlarını kullandı.
Uzaktan eğitimin de bu süreçte konuttan çalışan bayanların üzerindeki yükü artırdığını belirten Prof. Dr. Aker, “Evde iş kısmı olmadığında bu durum çok daha sıkıntı. Bayanlar her ne kadar bıkmış, yorulmuş olsalar da ‘sağlık olsun ne yapalım’ diyerek büyük bir metanet ve özveriyle koşturmaya devam ediyorlar” dedi.
Prof. Dr. Aker’e nazaran, çalışanların üzerindeki yükü hafifletmek ismine patronlar, uzaktan/evden çalışmanın bayanlar açısından farklı zorluklar ve muhtaçlıklar doğurduğunu dikkate almalı. Ayrıyeten iş hayatı ile aile hayatının dengelenebilmesi için toplumsal cinsiyet eşitliliğinin gözetilmesi ve buna nazaran düzenlemelerin yapılması kıymetli. Örneğin, ebeveynlere bakım müsaadesi verilmesi, ev-iş istikrarı üzerine muhtemel tesirler ve gereksinimlerin göz önüne alınarak planlamaların yapılması, çocuk bakım kurumları olmak üzere bakım hizmetlerinin yaygınlaştırılması üzere uygulamalara gereksinim var.
NTV
