Türkiye, 1 Mart’ta başlayacak olağanlaşma süreci ile birlikte Covid-19 tedbirlerini gevşetmeye hazırlanıyor. Lakin yeni virüs varyantlarının Türkiye’de yaygınlaştığına ve olağanlaşma ile birlikte insan hareketliliğinin çoğalacağına dikkat çeken uzmanlar Mart ayında olay sayılarında artış olabileceği ikazında bulunuyor.
DW Türkçe’ye konuşan Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bekir Kocazeybek, “Yeni varyantların tespit edilebilirliğinin artmasını ve Türkiye’deki olağanlaşma sürecini göz önünde bulundurursak Mart’ın 15-20’sine gerçek üçüncü bir önemli olay artışı hareketini öngörmek güç değil. Önümüzdeki günlerde tedbirler gevşetiliyor. İnsan hareketlenmesi arttığı sürece, bu varyantlar da toplumda yayıldığı sürece olaylarda artış beklememiz doğal” tespitini yaptı.
VARYANTLAR KAYGI UYANDIRIYOR
Prof. Dr. Kocazeybek’in kelamını ettiği varyantlar, İngiltere, Brezilya ve Güney Afrika varyantları ve bu virüs varyantlarının, bulaşıcılık, hastalığın seyri ve vefat riski konusunda birbirinden farklı tesirleri var.
Ocak ayının sonunda, mikrobiyoloji, enfeksiyon hastalıkları ve halk sıhhati alanında çalışan uzman tabiplerin katkısıyla “Güncel SARS-CoV-2 Varyantları Hakkında Bilgi Notu” isimli bir çalışma yayınlandı.
Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti, Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği, Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği ve Halk Sıhhati Uzmanları Derneği’nin imzasını taşıyan çalışmada bu varyantlara ait şu bilgiler not edildi:
İngiltere varyantı: Bulaşma suratı ve mevt oranı daha yüksek. Tüm yaş kümelerini etkiliyor. Aşı ve yabanıl tipe bağlı doğal enfeksiyonlardan sonra edinilen bağışıklık karşılıklarında aktiflik kaybı mümkünlüğü düşük. Bulaşıcılığının ve yayılma suratının artmış olması nedeniyle yükselen olay sayıları ağır hasta ve vefat sayılarının artmasına yol açabilir.
Güney Afrika varyantı: Birinci çalışmalar doğal enfeksiyon ve aşılama sonrası gelişen antikorlara karşı dirençli olabileceğine işaret ediyor. Şu anda Güney Afrika’da baskın. Bulaşıcılığının artmış olduğu bilinmekle birlikte hastalığın seyri ile ilgili bir değişikliğe yol açıp açmadığı şimdi belgisiz.
Brezilya varyantı: Evvelden enfeksiyonu geçirmiş bireyler ortasında yayılabilme mümkünlüğü var. Bu sebele yüksek riskli. Aşıların aktifliği açısından bu varyant da sorun oluşturabilir. Daha yüksek bulaşıcılık özelliği kazanmış oldukları düşünülmekle birlikte hastalığın seyri ve vefat oranı üzerindeki tesiri şimdi muhakkak değil.
ÜÇ VARYANT DA TÜRKİYE’DE VAR
Pekala bu varyantların Türkiye’de görülme sıklıkları ne? Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, daha evvelki basın açıklamalarında her üç tipin de Türkiye’de görüldüğünü söylemişti. Fakat bakanlık, sıhhat kuruluşlarına dağıttığı kitler aracılığıyla olumlu olaylarda bu üç tip varyanttan biri olup olmadığını incelese de Türkiye’deki müspet hadiselerin yüzde kaçında kelam konusu varyantların görüldüğüne ait şimdi bir bilgi paylaşmadı.
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Kenan Midilli “Türkiyedeki her müspet örnek bu üç varyanttan biri olma muhtemelliğine karşı test ediliyor. Birçok ülkede bu yaygınlıkta yapılıyor mu bilmiyorum. Örnekleri sekanslayıp onun üzerinden gidiliyor. Biz neredeyse bunun kaçı varyant, kaçı evvelki virüs, gerçek sayısı biliyoruz bu sayede” dedi.
Birebir vakitte Sıhhat Bakanlığı Bilim Konseyi üyesi de olan Midilli, başta hadiselerde saptananlar varyantların yurtdışı kaynaklı olduğuna, fakat bu varyantların artık toplum içinde yaygınlaştığına işaret ederek, şunları söyledi:
“Görülme sıklığı çok değişken fakat bizde de yavaş yavaş yükseliyor. (Pozitif hadiseler arasında) yüzde 10’ları geçmeye başladığını iddia ediyorum. Lakin bu yalnızca bizim kendi laboratuvarımızın verisi. Bunu genellemek yanlış olur. Türkiye ölçeğinde nasıldır, bilemiyorum. Bunun gerçek boyutlarını bilebilmemiz için bakanlığa bildirilmiş olan tüm dataları görmemiz gerekir.”
Bakanlık bilgileri açıklasa da Prof. Dr. Kocazeybek, varyant kökenlerinin gözden kaçıyor yahut mevcut kitlerle tespit edilemiyor olabileceğine dikkat çekiyor. Kocazeybek, “Varyantları lakin tam genom tahlili sağlayan sekanslama prosedürüyle yapabiliriz. Cerrahpaşa’da bunu yapabiliyoruz. Fakat örneğin, daha çok hastanın müracaat ettiği eğitim araştırma hastanelerinde, tam genom tahlili yapılabiliyor mu emin değilim. Bu sebeple İngiltere, Güney Afrika ve öteki varyantlarının sayısal oranı nedir bilmemiz mümkün değil” değerlendirmesini yapıyor.
“HIZLI BİR ARTIŞ OLMADI”
Yeni varyantların Türkiye’deki hadise sayılarına büyük bir tesiri olmayacağını düşünenler de var. Dokuz Eylül Üniversitesi’nden Epidemiyoloji Profesörü Gül Ergör “Bu virüs yaklaşık bir aydır görülüyor Türkiye’de. Fakat süratli bir artış olmadı” noktasına dikkat çekiyor.
Prof. Dr. Ergör, İngiltere varyantının yüzde 30 ile 70 ortasında daha bulaşıcı olduğuna dair çalışmalara atıfta bulunarak, “Biz bu türlü bir artış görmedik. Tahminen ‘Bunun görülmesi için mutasyonlu virüsün de yayılması lazım’ diye düşünülebilir. Fakat söylenildiği üzereyse, bu varyant bu hafta toplam hadiselerin yüzde 10’unda görülüyorsa, sonraki haftalarda bunun 20’lere 30’lara çıkması gerekirdi. Lakin bu türlü bir şey de görmüyoruz. Tahminen bir ölçü arttırıyordur hadise sayılarını. Lakin bahsedilen kadar korkutucu değil diye düşünüyorum” değerlendirmesini yaptı.
NTV
