Gazeteci, yazar Mehmed Şevket Eygi, vefatının birinci yılında anılıyor.
Ana tarafından Kolağası Neşet Bey’in torunu olan Eygi, 7 Şubat 1933’te Zonguldak’ın Ereğli ilçesinde Mehmet Sait ve Seher Hanım’ın tek çocuğu olarak dünyaya geldi.
Tahsiline 1940’ta, şimdiki ismiyle Galatasaray Lisesi olan Mekteb-i Sultani’de başlayan Eygi’nin mektep arkadaşları arasında, Abdi İpekçi, Mümtaz Soysal, Turgay Şeren, Memduh Gökçen mekan aldı.
Eygi, Galatasaray Lisesi‘ndeki tahsili sırasında iyi raddede Fransızca öğrenmesinin yanında, Osmanlı nazırlarından Raşit Erer, Aydın milletvekili Enver Tekand, şair Orhan Şaik Gökyay, edebiyat tarihçisi Nihad Sami Banarlı ve şair Ahmet Kutsi Tecer’in de aralarında bulunduğu, sahasında usta isimlerden ders aldı.
Ankara Üniversitesi Siyasal Haberler Fakültesi’ni 1952’de kazanan Eygi, fakültede Cemal Süreya ve Sezai Karakoç’la diplomasi kısmında eğitim aldı. Üniversite yıllarında Fransız hükümetinin Ankara’daki kültür merkezinde bir müddet çevirmen olarak çalışan muharrir, o yılları bir röportajında şu laflarla anlattı:
“Galatasaray’ı bitirip Ankara Siyasal Haberler’de okumaya başladığım vakit, akvaryumdan çıkarılıp denize atılmış bir balık üzere hissetmiştim kendimi. O tarihlerde, bugünkü üzere anarşi yoktu. Siyasaldaki sağcı, mürteci, solcu ve entelektüel gençler, edebi, fikri, kültürel, toplumsal bahislerde dostça tartışabiliyordu. Edebi bahislerde fakültenin en parlak Müslüman genci Sezai Karakoç’tu. Cemal Süreya ile gayrı solcu arkadaşlarımızla kantinde çay içip rahat rahat sohbet edebiliyorduk.”
YENİ İSTİKLAL’DE GAZETECİLİĞE BAŞLADI
Mehmed Şevket Eygi, üniversiteden 1956’da mezun oldu. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın mütercimlik takımında 2 yıl vazife yapan Eygi, bir vade de Ömer Nasuhi Bilmen’in hususi kalem yöneticisi olarak çalıştı.
Şimdi çocukluk yıllarında gazeteciliğe merak saran usta müellif, 1957’de 10 kişilik bir kümeyle “İslam” isimli bir mecmua çıkarmaya başladı.
Birinci yazısını Eşref Edib’in yayımladığı Sebilürreşad mecmuasında okurların beğenisine sunan Eygi, askerliğini yedek subay olarak 1958- 1959 yılları arasında tamamladı.
Muharrir Eygi, 27 Mayıs 1960 ihtilali devrinde memurluktan istifa ederek, gazetecilik yapmak üzere İstanbul’a yerleşti. Mahir İz’in teklifiyle idaresine getirildiği ve haftalık olarak yayınlanan “Yeni İstiklal”de gazeteciliğe başlayan Eygi, tekrar bu süreçte Bedir Yayınevi’ni kurdu.
Yarım asrı aşan gazetecilik hayatının kıymetli bir kısmını duruşma salonu ve cezaevlerinde geçiren usta kalem, birinci olarak Adnan Menderes’in 1961’deki idam yıldönümünde kaleme aldığı “Zulümlerin en alçakçası kanunların gölgesinde yapılandır” başlıklı yazı nedeniyle tutuklanarak, mahpusa mahkum edildi.
6 YIL BOYUNCA YURT DIŞINDA YAŞADI
Mehmed Şevket Eygi, 1966’da “Bugün” gazetesini çıkarmaya başladı ve 1968’de “Babıali’de Sabah” gazetesini satın aldı. Günde yaklaşık 90 bin basınç yapan, takımında Necip Fazıl Kısakürek, Şule Yüksel Şenler ve Nizamettin Nazif Tepedelenlioğlu’nun da bulunduğu “Bugün” gazetesi ile “Babıali’de Sabah” gazetesi Nihat Erim iktidarı tarafından vadesiz olarak kapatıldı.
Usta muharrir, 1969’un ocak ayında hacca gitmek gayesiyle Türkiye’den çıkış yaptı. Eygi, bir ay sonra gerçekleşen ve tarihe “Kanlı Pazar” olarak geçen hadiseler sonrası açılan davalar sebebiyle, 6 yıl boyunca Suudi Arabistan, Ürdün, Lübnan ve Almanya’da yaşadı.
Yurt dışında kaldığı devirde de makaleler yazmaya devam eden Eygi, yaşadığı o periyodu, bir söyleşide şu laflarla aktarmıştı:
“Egemen azınlıkların vesayet rejimlerinde fikir ve inançlarımdan ötürü çok çektim, duruşmalarda süründüm. Cezaevlerinde yattım, 6 sene yurt dışına çıkmak zorunda kaldım. Her iki ‘günlük gazetem’ batırıldı. Ulusal Gazete’de 20 yıldan beri yazıyorum. Hiçbir iç basınca ve sansüre uğramadım. 28 Şubat’tan sonra Devlet Güvenlik Duruşmaları’nda aleyhimde bir güruh dava açıldı. Kimi mahkumiyet kararları verildi ancak kanunlarda değişiklik olduğu için paçayı sıyırdım… Basın özgürlüğü dışta olan bir özgürlük değildir. Gazetecinin içinde özgürlük yoksa dıştaki özgürlükten yararlanamaz.”
1991’DEN VEFATINA KADAR ULUSAL GAZETEDE METINLER YAZDI
Türkiye’ye 1974’te dönen Eygi, sahibi olduğu Bedir Yayınevi ile ilgilendi, 1976’da çıkarmaya başladığı, haftalık yayımlanan “Büyük Gazete”deki metinlerinde “Ubeydullah Küçük” müstear ismini kullandı.
Ürünlerinde Ali Fuat Başgil, Eşref Edip, Nurettin Topçu, Mehmed Zahid Kotku, Şeyh Sami Efendi ve Muzaffer Ozak’ın görüşlerinden yararlanan muharrir, 1986’da çıkarılan Yeni Haber gazetesinde günlük metinler yazdı, 1988’de Vakit gazetesinin bir vade umumî yayın direktörlüğünü yürüttü, birkaç ay da Hürriyet kümesinin çıkardığı Son Çağrı’da metinlerini kaleme aldı.
Usta müellif, 1991’den vefatına kadar Ulusal Gazete’de “Takvimden Yapraklar” isimli zaviyede okurlarıyla buluştu. Gazetedeki “Din Düşmanlığı Terörü” başlıklı yazısından ötürü 9 Ekim 2002’de bir yıl 8 ay mahpus cezasına mahkum edildi, 2006’da ise bir yazısında halkı kin ve düşmanlığa teşvik ettiği teziyle bir yıl mahpus cezasına çarptırıldı.
METINLERINDE GENÇLERİN KENDİ LISANINA VAKIF OLMASINI İSTİYORDU
Gurme tarafıyla da bilinen usta müellif, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediye Yöneticisi olduğu periyot, 1995’te Çamlıca Toplumsal Tesisleri’nin dekorasyonu ve tanzimi vazifesinde de bulundu.
Mehmed Şevket Eygi, metinlerinde Osmanlı Türkçesine çok paha vermiş, bilhassa gençlerin kendi lisanlarına vakıf olmalarını isteyerek, şu değerlendirmeyi yapmıştı:
“Büyük konuşanlar, büyük Türkçe bilmeli, en az yüz bin sözlük edebi Türkçe’nin ufuklarında dolaşabilmelidir. Fuzuli’siz, Şeyh Galib’siz, Evliya Çelebi’siz, Ziya Paşa’sız, Namık Kemal’siz, Ahmed Cevdet Paşa’sız velev Tevfik Fikret’siz büyük Türkiye olmaz. Bırakın büyük Türkiye’yi, bunların Türkçesi olmadan Türkiye yaşamaz, sürünür lakin. Varlıklı lisan ve edebiyat olmadan köy olmaz, kasaba olmaz.”
Bir İstanbul beyefendisi edasıyla her devir kullandığı fes, takke ya da kalpağını vefatına kadar başından çıkarmayan müellif, Türkiye Müslümanlarının kıyafeti konusunda da kaleme aldığı bir metinde, “Türkiye ikliminde yaşayan Müslümanlar serpuşlarıyla, kılık kıyafetleriyle üstünlüklerini özelliklerini tebarüz ettirmelidir” tabirlerini kullanmıştı.
Usta müellif, Yeni İstiklal ve Büyük Gazete isimli iki adet haftalık, Bugün ve Babıalide Sabah isimli iki adet günlük gazeteyi Türk matbuatına sundu.
Basın İlan Kurumu’nun çıkardığı Basın Hayatı mecmuasında Mehmet Köşker’e açıklamalarda bulunan Eygi, nasıl bir gazete hayal ettiğini şu laflarla açıklamıştı:
“Günde on iki sahife çıkacak, yarısı önemli haberler, fotoğraflar, tahliller, röportajlar, gayrı yarısı ilanlar… İlanlar gazetenin masraflarını karşılayacak ve yurt sathında her gün bir milyon adet parasız dağıtılacak. İçeriği o kadar meraklı ve ilgi uyandırıcı olacak ki, halk televizyonlarını kapatıp o gazeteyi okuyacak. Yapana, becerene, aşk olsun diyorum…”
Hiç evlenmeyen, titiz, hassas ve yavuz bir karaktere sahip olan Eygi, birebir devirde kedisever biri olarak hayatı boyunca birçok kediyle tıpkı meskende yaşadı.
Mehmed Şevket Eygi, 12 Temmuz 2019’da kalp rahatsızlığı nedeniyle kaldırıldığı hastanede 86 yaşında vefat etti. Eygi’nin naaşı, Fatih Camisi’nde ikindi namazını müteakip kılınan cenaze namazının akabinde Merkezefendi Mezarlığı’na defnedildi.
“BİR OSMANLI BEYEFENDİSİYDİ”
Mehmed Şevket Eygi, “Gençler Direniniz” başlıklı yazısında şu tespitleri okurla paylaşmıştı:
“Cahilliğe ve kültürsüzlüğe direniniz, haberli, geniş kültürlü Müslümanlar olunuz. Şu iki bahisteki kültürünüz yüksek olmalı: İslam kültürü, umumi dünya kültürü. Ahlaksızlığa karşı direniniz. Bugün dünyada Müslüman olmayan kaç devlet var ki, İslam ve Kur’an ahlakına bizden daha fazla yakınlar ve uyuyorlar. Mesela Yeni Zelanda, Japonya… Siz ahlak ve fazilet bakımından onlardan yüksek olmalısınız. Sizi lisan ve edebiyat bakımından cahilliğe, geriliğe mahkûm ediyorlar direniniz, çok yüksek seviyede edebiyat kültürüne sahip olunuz. Sakın ben inşaat mühendisi, tarımcı, maliyeci olacağım bana edebiyat gerekmez üzere aptalca laflar etmeyiniz. Yalnızca edebiyat yetmez lakin ne kadar edebiyat kültürün varsa o kadar düşünebilirsin. İslam’ın yüzeyinde kalmayınız. Derinliğine nüfuz ediniz. Yüzeysel Müslüman da elbette Müslüman’dır lakin onun İslam’dan nasibi azdır.”Medya Derneği Lideri, gazeteci müellif Ekrem Kızıltaş, “Bir Osmanlı Beyefendisi” diye tanımladığı usta müellifin okumayı, araştırmayı seven, küçük yaştan itibaren kendini yetiştirmeye çaba eden başarılı bir isim olduğunu belirterek, şunları kaydetti:
“Dönemin güçlükle kaidelerinde, inancı öne çıkaran, inancın da bu memlekette, bu topraklarda kesinlikle bir noktası ve bir kelamı olması gerektiğini savunan, bütün mesaisini buna harcayan bir isimdi. Müslümanların kesinlikle köylülükten kurtulmak için kültür ve sanata kıymet vermeleri gerektiğini söylerdi. Bu hususta münhasıran 1990’lı yıllardan itibaren hat, tezhip, ebru ve gibisi bahislerde bu işlerle uğraşanları teşvik etmek ve bunların yayılmasını sağlamak için adeta seferberlik ilan etti. Sanatkarlarla ilgilenir, ürünlerin alıcı bulması, yayılması, yepyenilerini satın alamayacaklar için de reprodüksiyon ile kolay çerçevelerle ikram etmesi ve dağıtması bunun göstergesidir.”
Prof. Dr. Ekrem Buğra Ekinci ise Eygi’nin çıkardığı gazetelerle bir devrin siyasi ve fikri hayatında kelam sahibi olduğuna işaret ederek, “Ehl-i sünnet hassasiyeti ve diyaneti haberi güçlü salih bir Müslümandı. Uzun vakit anasıyla yaşadığı için evlenmemişti. Sultanahmet’te müze gibisi konutunda mütevazı yaşadı. Çok nazik, titiz ve hassastı, zevk-i selim sahibiydi. Kedileri severdi. Müslümanların gafilce hayatlarını, israfı, Avrupa özentisini, modernizmi tenkit ederdi. Gençlere Osmanlıcayı pek iyi okuyup yazabilmelerini, başkaca ebru, hat, sedefkarlık üzere klâsik bir sanatı öğrenmelerini tavsiye ederdi. Kültür ve medeniyetten uzak, adab-ı muaşeretten bihaber kişilere, bir de Osmanlı estetiğine ters eşyaya tahammülü yoktu. Kültür dünyamızda renkli bir şahsiyetti” değerlendirmesinde bulundu.
NTV
