Yarım asır boyunca dünyanın çeşitli kentlerinde izlediği duvarları sanat yapıtlarına entegre etmesiyle tanınan Doğançay, ressam ve harita subayı Adil Doğançay ile Armağan Hanım’ın çocuğu olarak 11 Eylül 1929’da İstanbul’da doğdu. Sanat alanındaki birinci eğitimini, babasının yanı sıra tanınmış ressam Arif Kaptan’dan alan Doğançay, lise yıllarını Ankara’da geçirdi ve Gençlerbirliği kadrosunda futbol oynadı.
PARİS ÜNİVERSİTESİ’NDE İKTİSAT OKUDU
Doğançay, 1950’de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olduktan çabucak sonra gittiği Fransa’da, 1955 yılına kadar Academie de la Grande Chaumiere’de sanat kurslarına katıldı ve 1953’te Paris Üniversitesi’nde iktisat konusunda doktora yaptı.
DUBLÖRLÜK YAPTI
Harçlığı yetmediği için 1952’de İngiliz sineması Innocents in Paris’te Ronald Shiner’ın dublörlüğü yapan unutulmaz sanatçı, para kazanmak için barmenlik, Amerikan yurdunda gece bekçiliği, Amerikan kilisesinde yerleri süpürme işleri yaptı.
1956’DA BİRİNCİ STANDINI AÇTI
Burhan Doğançay, bir yandan akademik eğitimini sürdürürken öbür taraftan babasının da teşvikiyle fotoğraf çalışmalarına aksatmadan devam etti: Danimarka, İsveç, Almanya, İsviçre ve İtalya’ya seyahat eden Doğançay, doktorasını bitirip Ankara’ya döndükten sonra, 1956’da Sanat Sevenler Kulübü’nde birinci ferdî standını açtı.
114 ÜLKEYİ KAPSAYAN PROJE
Usta sanatçı, 1960’lı yılların başından beri hayranlık duyduğu kent duvarlarını yapıtlarının konusu olarak seçerek, birebir yıllarda “Duvarlar” serisine başladı.
Doğançay’ın Red&Black Composition yapıtı Kendi tabiriyle bir gün New York’taki 86. Sokak’ta yürürken gözüne takılan bir şey ile bu tutkunun başladığını söz eden sanatçı, yaptığı bir açıklamada, şu bilgileri vermişti: “Şu ana kadar gördüğüm en hoş soyut tabloydu. Bir posterin artıkları ile yüzeyinden gelen ve duvarda oluşan kesim gölgelerinin desenleri vardı. Daha çok portakal renginde, biraz da mavi ve yeşil ve de kahve rengindeydi. Ayrıyeten üzerinde, yağmur ve çamurla oluşmuş izler vardı.” Bu fikirden yola çıkan sanatçı, 1975’te, 114 ülkeyi kapsayan, Dünya Duvarları fotoğraf projesine başladı. Doğançay, bu projenin eserlerini, 1982’de Paris’te Georges Pompidou da “Fısıldayan Duvarlar” ismi altında birinci sefer sergiledi. Sanatkarın dizaynları, 1983’te Fransa’nın ünlü halı merkezi Aubusson’da duvar halısı olarak dokunmaya başlandı.
Brooklyn Köprüsü’nün 1986’da büyük bir tamir geçirdiği sırada Doğançay tarafından çekilen 19 adet büyük uzunluk fotoğrafı, New York’un 100.yıl kutlamalarında (1998) JFK Milletlerarası Havaalanı’nda iki yıla yakın mühlet sergilendi. Bu fotoğraflar daha sonra, Walls of the World isimli kitapta yayınlandı.
Burhan Doğançay, 1982’de Paris’te Centre Pompidou’da, 1983’de Montreal’de Musee d’Art Contemporain’de, 1992’de St. Petersburg’da şahsî stantlar düzenledi, 1987’de 1. İstanbul Bienali’ne katıldı.
Dr. Nejat Eczacıbaşı Vakfı takviyesiyle 2001’de birinci retrospektif standını İstanbul Dolmabahçe Sarayı’nda ziyarete açan sanatkarın, “Hat Sanatına Saygı” isimli çalışması 2003’ün haziran ayında, Brüksel’deki yeni Avrupa Parlamentosu binasına asıldı.
MAVİ SENFONİ 2.2 MİLYON TL’YE SATILDI
Ressam Doğançay’ın en ünlü tablosu olan Mavi Senfoni, 2009 yılında Murat Ülker tarafından, 2.2 milyon liraya satın alındı. Tablo bu satışla birlikte, 2005-2010 yılları ortasında satılan en değerli Türk tablosu olma unvanına sahip oldu.
Arkasında unutulmaz onlarca sanat yapıtı bırakan usta sanatçı, İstanbul’da tedavi gördüğü Amerikan Hastanesi’nde 16 Ocak 2013’te 84 yaşında hayatını kaybetti. Burhan Doğançay’ın cenazesi, Teşvikiye Mescidi’nde kılınan namazın akabinde, vasiyeti üzerine Bodrum Turgutreis’teki Karabağ Mezarlığı’na defnedildi.
Aldığı ödüllerden kimileri
1964- New York Kenti Takdir Evrakı
1984- ENKA Sanat ve Bilim Mükafatı
1992- Rusya Kültür Bakanlığı Takdir Madalyası
1995- Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Mükafatı ve Madalyası
2004- Ankara Hacettepe Üniversitesi “Sanatta Onursal Doktora” Dokümanı
2005- Arka Forum Ankara Plastik Sanat Fuarı “Sanat Onur Ödülü”
2005- Arka İstanbul Memleketler arası Çağdaş Sanat Buluşması “Sanata Katkı Ödülü”
Doğançay’ın yapıtlarının bulunduğu müzelerden kimileri:
Danimarka’da Louisiana Museum of Çağdaş Arka, Fransa’da Musee de Grenoble, Centre Georges Pompidou, Rusya’da St. Petersburg, State Russian Museum, ABD’de Houston Museum of Fine Arts, Los Angeles County Museum, The Newark Museum, New York The Brooklyn Museum, The Museum of Çağdaş Arka, Guggenheim Museum, The Metropolitan Museum of Arka, Washington The Library of Congress, The National Gallery of Arka, Pittsburg’da Carnegie Museum of Arka, The Cleveland Musuem of Arka, Ohio Kennedy Museum of Arka, Kanada’da Arka Gallery of Greater Victoria, Yunanistan’da Benaki Museum ve Belçika Brüksel’de Avrupa Parlamentosu
Doğançay ve yapıtları hakkında yayınlanan kitaplar:
Walls of the World., Kerber Verlag, 2003, Almanya
Dessine-Moi l’Amour. Syros-Alternatives, 1992, Fransa
Bridge of Dreams. Hudson Hills Press, 1999, ABD
Dogançay. Hudson Hills Press, 1986, ABD
Dogançay: A Retrospective. Duran Editions, 2001, Türkiye
Burhan Dogançay: Works on Paper 1950-2000., Hudson Hills Press, 2003, ABD
Sefirin Kızı 36. yeni kısım fragmanı
NTV
