20 Şubat 2020’de anestesi uzmanı bir hekimin teşhis koyulamayan bir hastaya protokol dışı olmasına karşın Covid-19 testi yapılmasını istemesi ile İtalya batı ülkeleri ortasında Covid-19 hadisesi ile tanışan birinci ülke oldu.
İtalya’nın Wuhan’ı olarak literatüre geçen Lombardiya bölgesinde bulunan Codogno hastanesinde vazifeli tabip Annalisa Malara’nın öngörüsü sayesinde kısa müddette alınan tedbirler virüsün çok daha fazla yayılmasının önüne geçmiş olsa da İtalya tüm dünyada nüfusa nazaran can kaybında birinci sıraya yer aldı.
TÜM GAYRETLERE KARŞIN CAN KAYBI HALA YÜKSEK
Bugüne dek 75 binden fazla can kaybının yaşandığı İtalya’da hakim kanıya nazaran geçmiş yıllarda yapılan kesintiler yüzünden yapısal bazda önemli eksiklikleri olan sıhhat sistemindeki problemler Covid-19 salgını ile birlikte daha da derinleşti.
Yıl boyunca pek çok defa kapasite yetersizliği yüzünden acil servislere ve ağır bakım ünitelerine hasta kabul edemeyecek durumda kalan hastaneler sıhhat çalışanının harika uğraşı ve fedakarlıkları sayesinde duruma göğüs gerdi.
Pek çok emekli sıhhat çalışanı istekli çalişmak için mesleğine geri döndü. Ortalarından kimileri misyon başında can verdi. Ocak ayının birinci haftası Covid-19 yüzünden hayatını kaybeden hekimlerin sayısı 279’a yükselirken enfekte olan sıhhat çalışanının sayısı ise 90binin üzerine çıktı.
Salgın başından bu yana Lombardia bölgesinde Covid-19 hadiselerinin merkez üssü olan Milano Sacco Hastanesi Pnömoloji Ünitesi Yöneticisi Profesör hekim Pierachille Santus ntv.com.tr’ye yaptığı açıklamada birinci periyoda nazaran hastaneye kaldırılan hadiselerde can kaybının azımsanmayacak bir ölçüde düşüş gösterdiğine işaret ediyor. Bunun en önemli nedeni olarak halkın salgın konusunda bilinçlenmesini gösteriyor. Prof. Santus’a nazaran hastanelerde birinci dalgaya nazaran virüse yönelik teşhis ve tedavide kıymetli yol kat edilmesi can kayıplarının önüne geçmede büyük ehemmiyet teşkil etse de asıl nedenin birinci belirtilerin çabucak sonrasında aile tabibine yahut hastaneye başvuran italyanların şuurlu davranması olduğunu belirtiyor.
Erken ve hakikat müdahale sayesinde daha büyük bir trajedinin yaşanmasının engellendiğinin altını çiziyor. Buna karşın nüfusunun üçte biri 60 yaş üzeri olan İtalya’da günlük bazda can kaybı da Aralık ayında yer yer 800’ün üzerine çıkarken yeni yılın birinci günlerinde 400- 600 bandında seyretmeye devam ediyor. Birtakım uzmanlar meyyit sayısının bu kadar fazla olmasını ülkede hala çok sayıda ağır hadise olduğunun işareti olarak görüyor ve hadise sayısının Ocak ayı boyunca artmaya devam edeceğini öngörüyor.
Öte yandan son altı haftada düşüş eğilimi gösteren müspet hadise sayısının yüzde 27 üzere bir oranla tekrar artmaya başladığı görülüyor. Bulaş oranı birçok bölgede tehlike teşkil ederken yapılan test sayısına nazaran olay oranı da hala yüksek düzeyde kalmaya devam ediyor.
AŞI KAMPANYASI VE YERLİ AŞI
İtalya’ya aşı kampanyasının 27 Aralık’ta başlamasına karşın hava koşullarının da tesiri ile toplu aşılanma yılın birinci günlerinde yavaş seyrederken aşı kampanyasının Noel tatilinin akabinde misyonuna dönen sıhhat işçisi ile hızlanması bekleniyor. 6 Ocak prestiji ile gelen aşıların yarısını teşkil eden yaklaşık 322 bin doz sıhhat işçisi başta olmak üzere belirlenen risk kümelerine yapıldı. Sıhhat Bakanı Roberto Speranza günlük kapasitenin 70 bine kadar çıkabileceğini açıkladı.
Birinci haftada yaşanan yavaşlığa karşın Sıhhat Bakanlığı’nın datalarına nazaran 7 Ocak prestiji ile İtalya yapılan aşı sayısında Avrupa Birliği ülkeleri ortasında birinci sırada geliyor. Başbakan Conte gelecek Nisan ayı içersinde 10 ile 15 milyon italyanın aşılanmasını hedeflediklerini belirtti. Öbür Avrupa ülkeleri üzere Pfizer/BioNTech’den aşı temin eden İtalya 5 Ocak tarihinde yerli aşıda da faz 1 evresinin muvaffakiyet ile tamamlandığını açıkladı. Aşıyı üreten Reithera şirketi yetkilileri faz 2 ve faz 3 sonuçlarını görmek için 6 ay mühlet gerektiğini söyledi. Tek doz uygulanan ve 2-8 derecede koruma edilen yerli aşıda olumlu sonuç alındığı takdirde yılda 100 miyon doz üretim yapılması hedefleniyor.
OKULLAR YAKLAŞIK 1 YILDIR KAPALI
Salgın eğrisindeki tasa verici gidişat nedeni ile 7 Ocak’ta fiziki olarak açılması kararlaştırılan liselerin ders başı yapılması 11 Ocak’a ertelendi fakat olay sayısı yüksek olan bölgelerdeki kimi mahallî idareler açılış tarihini Ocak sonu olarak belirledi.
İlkokul çağındaki ögrenciler ise dönüşümlü ve kademeli olarak ders başı yaptı. Geçtiğimiz Mart ayında ülkenin genel karantinaya girmesi ile uzaktan eğitime geçen okullar Eylül ayında kısa bir müddet kapılarını açtıktan sonra ikici dalga ile birlikte hadiselerin süratle artması nedeniyle tekrar kapandı. Ülke genelinde lise seviyesinde tüm okullar kapalı kalırken birtakım bölgelerde salgının gidişatına nazaran anaokulları ile 7. Sınıfa kadar ilkokullar yarı kapsamlı ve dönüşümlü olarak olarak fiziki eğitime yer verdi lakin son bir yıldır ülke genelinde fiziki eğitim öbür Avrupa ülkelerine nazaran yok denecek kadar az yapıldı.
Uzaktan öğretim eforu İtalya’da eğitim sisteminde mevcut olan problemleri da göz önüne serdi. Ntv.com.tr’ye konuşan milletlerarası yardım kuruluşu Save the Children İtalya sorumlusu Claudio Tesauro uzaktan eğitimden yararlanamayan öğrenci oranının yüzde 30 olduğuna dikkat çekerken gelir seviyesi düşük ailelerin çocuklarının aslında deneyim ettiği eğitimdeki eşitsizlik meselesinin tablet ve telefon yetersizliği ve daha az kalkınmış bölgelerde yaşanan alt yapı eksikliği ile birleşince katlanarak arttığını söyledi. ‘Fakir olan ailelerin cocukları zati yetersiz bir eğitim almaya zarurî kalıyordu, gelir seviyesi düşük olunca spor yapmak, müzik ve sanatla ilgilenmek ve lisan ögrenme fırsatları da minimum düzeyde kalıyordu.
‘Salgın ile esasen uzun yıllardır kısa devre olmuş olan bu sistem daha da karmaşık bir hale geldi. İki negatif durum, ekonomik fakirlik ve eğitimdeki fakirlik, birbirini tetiklemeye devam ediyor’ diye konuşan Tesauro salgın öncesi zahmetle eğitim alan öğrencilerin okulu bırakma riskinin de arttığına dikkat çekti. Save the Children ile araştırma şirketi Ipsos’un bilrikte gerçekleştirdiği ve 5 Ocak tarihinde yayınlanan bir çalişma lise çağındaki 34bin gencin okulu bırakma riski yaşadığını gözler önüne serdi.
HÜKÜMET KRİZİ VE İKTİSATTA AVRUPA FONU ÜMİDİ
Ocak ayına girilmesi ile Başbakan Giuseppe Conte hükümetinin Avrupa’dan gelecek olan toplam 200 milyar euro civarındaki yardım fonunu nasıl kullanacaği konusundaki tartışmalar da hızlandı. Koalisyon hükümetin küçük ortağı eski başbakan Matteo Renzi’nin liderliğindeki İtalia Viva partisi kaynağın kullanımı konusunda istedikleri koşullar yerine getirilmez ise hükümetten dayanağını çekeceğini açıklarken 7 Ocak prestiji ile Conte hükümetinin yazgısı de masaya yatırıldı. Alternatifler ortasında Bakanlar Konseyi’nde 2 yahut 3 bakanla sonlu kalacak bir değişiklikten, Başbakan Conte‘nin istifasına, bir teknokratlar hükümetinden Conte ile yeni bir hükümete dört mümkünlük öne çıkıyor.
Başbakan Conte tarafları sorumlu davranmaya davet ederken krizi aşmak maksadı ile kurulacak geniş iştirakli bir mutabakat hükümeti alternatifi de masada. Muhaleffetteki sağ partiler ise aylardır erken seçim için ısrar ediyor lakin ülkenin içinde bulunduğu durum yüzünden Cumhurbaşkanı’nın parlamentoyu fesh edip erken seçime gidilmesine yeşıl ışık yakacağına ihtimal verilmiyor. Tekrar de hiçkimse kesin bir öngörüde bulunamıyor.
Salgının dünyayı nasıl değiştireceği konusunda bir kitap yayınlayan Milano Katolik Üniversitesi öğretim üyesi Profesör Vittorio Parsi’ye nazaran 2019’dan yaralı çıkan italyan iktisadını devralan ve salgına dev bir borç yükü başta olmak üzere bir dizi yapısal meseleyle giren yönetici takım bu krizi iyi yönetemedi. Karar vericiler vizyonda, karar almada ve uygulamada başarılı olamadı. Lakin İtalya Avrupa’dan gerekli dayanağı gördü. ‘İtalya batarsa Avrupa batar, bunun bilincindeler’ diye konuşan Profesör Parsi salgın ile birlikte başka Avrupa ülkelerinde de var olan krizlerin derinleştiğine dikkat çekerek Fransa’daki toplumsal kriz, İspanya’daki Anayasal kriz ve ihracata bağlı ekonomik yapısı yüzünden zora giren Almanya örneklerini veriyor lakin Fransa ve Almanya’da karar vericilerin bir vizyonu, geleceğe dönük bir projesi olduğunu gösterdiklerini belirtiyor.
Parsi’ye nazaran Avrupa Kurulu Lideri Ursula Von der Layen de Angela Merkel ile birlikte İtalya’ya dayanak vermelerinin yanısra 2020’de genel olarak iyi bir liderlik imtihanı veren yöneticiler ortasında yer alıyor.
Profesör Parsi’nin bilakis Conte hükümetinin bütün aksaklıklara karşın başarılı bir performans gösterdiğini, inanılmaz güç bir periyotta hükümette kim olursa olsun daha fazlasını yapmanın mümkün olmadığını düşünenler için ise başbakan hala popülerliğini koruyor. Aralık ayında Corriere della Sera gazetesi için yapılan bir anket katılanların yüzde 57’sinin Conte’yi başarılı bulduğunu gösterirken başbakanı yüzde 36 ile Sıhhat Bakanı Roberto Speranza izliyor.
KRİZDEKİ BÖLÜMLER VE DEĞİŞEN ALIŞKANLIKLAR
Salgından etkilenen tüm ülkelerde olduğu üzere İtalya’da da krize giren dallar yerine girmeyenlerin sıralamasını yapmak çok daha kolay. İtalya’da ilaç ve besin dışında çabucak hemen bütün kesimler telafisi uzun vakte yayılacak güç bir yıl geçirdi. İtalyan ticaret konfederasyonu Confcommercio 2020 yılında irili ufaklı 390bin işletmenin kapandığını açıkladı. Üstelik bu sayılara hizmet dalındaki işletmeler dahil değil.
Dünyanın en gelişmiş 7 ülkesi ortasında beşinci sırada yer alan İtalyan iktisadında 2020 yılındaki gerileme oranı ise IMF’ye nazaran yüzde 10 civarında. Geçtiğimiz haziran ayında yüzde 12,8 olarak öngörülen gerileme sayıları yıl sonunda daha müspet bir tablo çiziyor lakin tekrar de dünya ortalaması olan yüzde 4,4 oranından çok uzak kalıyor.
Ekonomik ve toplumsal kriz İtalyanların iş hayatını içeren kimi alışkanlıklarında da geriye dnülmeyecek değişikliklere yol açtı. Bunlardan bir tanesi batı dünyasında aslında bir müddettir uygulanan konuttan çalişma sistemi. Salgın öncesi italyan şirket yöneticilierinin kuşku ile yaklaştığı ve konuttan çalişmayı fiilen çalışmamak ile eş tuttuğu güvensizlik devri geride kaldı. Birçok italyan şirket beklenmedik bir formda randıman alınan konuttan çalişma sistemini artık bir avantaj olarak görüyor ve sürdürebilmek için yeni planları devreye sokuyor.
Emlak piyasasını iyi tanıyan ve bölümdeki tahlilleri dikkat çeken Avukat ve mali müşavir Massimo Dİ Terlizzi Londra ve Milano üzere finans merkezi olan kentlerde artık kent merkezlerinin ıssızlaşmasını konuttan çalişmayla ile direkt alakasına dikkat çekerek bu kentlerdeki iş merkezlerine yakın birçok lokanta, kafe ve gibisi işletmelerin kapanması ile birlikte diğer bir değişikliğe işaret ediyor ve ofis alanlarının da yine düzenlendiğine dikkat çekiyor. Ağır bir kriz yaşayan emlak piyasasında tek canlılık gösteren cephe balkonlu ve bahceli konutlara olan talepler.
Bilhassa kent dışındaki balkonlu ve bahçeli meskenlere Roma başta olmak üzere kimi kentlerde yüzde 20’ye varan talepler artarken Milano üzere ofislerin ağırlaştığı kent merkezlerinde de iş yerleri geniş alanlardan vaz geçip daha düşük metrekare işyerleri aramaya başladı. Dİ Terlizzi salgın devri sona erdikten sonra da daha fazla işyerinin çalişanlarının bir kısmını konuttan çalişmaya teşvik edeceğini bu nedenle çalişma alanlarında metrekare hesabında kısıtlamaya ve tasarrufa gideceğini söylüyor.
Bütün bu değişikliklerin kent merkezlerindeki toplumsal ve ekonomik yapıyı da değiştirmeye başlayacağına dikkat çekiyor. İşyeri kira kontratlarının da 2020 yılında azımsanmayacak oranda mağdur olan kiracılar avantajına yıl sonuna kadar değişiklik yapıldığını belirten Dİ Terlizzi maddelerde mevcut olan lakin yalnızca acil durumda devreye sokulan işyeri kira kontratı unsurlarının de değişen toplumsal ve ekonomik koşullarda bilhassa mağdur tarafları korumak için uygulandığını söyledi. Terlizzi kira kontratlarındaki gidişatı üçüncü dalganın gelip gelmeyeceğinin belirleyeceğini de ekledi.
KRİZDEN ÇIKIŞ YOLU VE G20 BAŞKANLIĞI
Salgının başından bu yana açıklanan sayıları inceleyen, Mayıs ayında İtalya’daki olay sayısının aslında 10 katı fazla olduğuna dair bir araştırmayı yayınlayan ve yılboyu salgın konusunda çeşitli araştırmalara yer veren İtalya’nın diş siyasette faal ve esaslı niyet kuruluşu İSPİ (Uluslararası Siyasi Araştırmalar Enstitüsü) Yöneticisi ve Lider Yardımcısı Paolo Magri için krizden çıkışın reçetesi yalnızca İtalya değil bütün ülkeler için birebir: uzun vadeli büyümede maksat saptırmadan çabucak gelir takviyesinde bulunmak. Lakin İtalya’nın önünde iki mahzur var : yetersiz bütçe ve bir dizi yapısal durumdan ötürü salgın öncesi esasen var olan düşük büyüme kondüsyonu.
Ntv.com.tr’nin sorularını cevaplayan Magri’ye nazaran bu iki neden yüzünden İtalya’nın önünde ikili bir zorluk var: salgının getirdiği problemleri süratle göğüslemek ve birebir vakitte ülkeyi tekrar yapılandırmak.
Magri 2021 G20 başkanlığını üstlenen ve 30 Ekim’de Roma’da başlayacak doruğa mesken sahipliğine hazırlanan İtalya’nın G20 ajandasının önceliklerini sıhhat, iktisat ve etraf olarak açık ve net bir biçimde tabir etmek için üzerine düşeni yapması gerektiğini ve evvelki G20 tepelerini karakterize eden ‘dünyayı tekrar şekillendirmek’ hayallerine kapılmadan başkanlık vazifesini, bu hususlara eğilerek, yerine getirmesi gerektiğini söyledi.
İTALYAN BASININ AĞIR SORUMLULUĞU
Salgında yaklaşık bir yıl geride bırakılırken sıhhat kesiminde çalişanlar ile birlikte gidişatı en yakından ve hiç orta vermeden takip edenler ortasında hiç kuşkusuz basın mensupları başı çekti.
İtalyan ulusal haber ajansı ANSA yöneticisi Luigi Contu meslek hayatında yaşadığı en güç anların salgın konusunda yapılacak haberlerin nasıl ve ne biçimde verileceğine karar verirken olduğunu söyledi. Ntv.com.tr’nin sorularını yanıtlayan Contu ‘Bazen bu haberi verirsek halkta panik yaratır mıyız bazen de sanki haber gerçek mu, bilimsel bilgileri gereğince farklı kaynaktan dogrulattık mı, ya palavra haberse diye endişelendik. Çok kısa müddette çok fazla data geçiyordu elimize, şimdi dünyada salgın hakkında çok az şey biliniyordu ve İtalya Avrupa’da virüs görülen birinci ülkeydi. Bilhassa Covid19’da birinci can kaybının haberini yani virüsün artık İtalya’ya resmen girdiğini ve birinci kurbanını aldığı haberi hazırlarken zorlandık, doğruluğundan emin olmamız gerekiyordu’ diyen Contu en cok etkilendiği fotografın da Bergamo mezarlığından tabutlarla çıkan askeri kamyonlar olduğunu söyledi.
‘İşte o fotografa bakarken tıpkı savaş vakitlerinde olduğu üzere sanki ülkede durum denetim dışı üzere bir imaj mı veririz diye kendime sorduğum oldu. Bir yandan da haberi gerçek bir biçimde aktarmanın sorumluluğu üzerimizdeydi, biliyordum lakin çok zorlandım’ diye konuştu.
NTV
