İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saadet Karakulak Tuğba Öztürk/ntv.com.tr
1 Eylül’de başlayan av dönemi ile balıkçılar ağlarını denizlere bırakmayı sürdürüyor. Lakin av yasağının kalkmasından bu yana bilhassa hamside bir türlü istenen ucuzluk ve bolluk yakalanamadı.
Deniz suyu sıcaklığının düşmemesi nedeniyle beslenemeyen hamsinin Karadeniz’de küçük boyutlarda avlanması uzmanlara nazaran durumu önemli boyutlara taşıyor. Tezgaha çıkan hamsiler küçük olduğu kadar ince yapıya da sahip olunca ‘hamsinin kuşağı tükeniyor mu‘ sorusu gündeme yerleşti. Uzmanlar ergin boyutlara ulaşmadığı için üreyemeden avlanan hamsi kuşağının tükenebileceği ikazlarında bulunuyor.
”HAMSİDE BİR TÜKENME VAR”
İstanbul Üniversite Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saadet Karakulak, hamside bu sene bir tükenme yaşandığını söyledi.
Tıpkı tükenmenin 2018’de de yaşandığını söyleyen Karakulak, ”2019’da üretim ölçümüz iyiydi fakat artık duruma baktığımızda durumun tekrar kötüleştiğini görüyoruz” dedi.
Karakulak, hamsi üretiminin Türkiye için epey değerli olduğunu belirterek av ölçüsünün yarısına yakınının hamsiden elde edildiğini söyledi.
Hamsi ölçüsündeki dikkat çeken azalışı esas global ısınmaya bağlayan Karakulak, Karadeniz’deki ekosistemin değişmeye başladığını belirterek, ”Hamsi Ukrayna’daki üremesini tamamladıktan sonra iyice beslenerek bizim sularımıza kasım ayı üzere gelir, bizim avcılığımız da kasım ayında başlar ve 15 Nisan’a kadar ağır bir avcılık gerçekleşirdi. Lakin artık durum farklı. Tezgahta hamsi yok, varsa da küçük” açıklamasını yaptı.
”ÜLKEMİZDEKİ BALIK AVCILIĞI UYGUNA GİTMİYOR”
Karakulak, ”Hamsi avcılığı artık bir ya da iki ay oluyor. Bu durumda balık avlığının ülkemizde iyi gitmediğini gösteriyor. Vakit ile birlikte avlanan balık ölçüsü da azaldı” dedi.
İklim değişikliği tesiri ile hamsinin Gürcistan taraflarına kaçtığını söyleyen Karakulak, yabancı basındaki müşahedelerini de açıklayarak, ”Ukrayna ve Rusya basınında hamsi vefatları olduğunu görüyoruz. Kıyılarına meyyit hamsi balıkları vuruyor. Hamsilerin midesine bakıldığında besin olmadığını görüyoruz. Besin yokluğunda olan hamsinin de bizim sularımıza inecek gücü kalmıyor” kelamlarını kaydetti.
Av ölçüsünde azalış, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan ‘Su Eserleri İstatistikleri Raporu’nda da görülüyor.
Türkiye’deki 10 yıllık hamsi üretim ölçüsünün yer aldığı raporda, 2002 yılında 373 bin ton hamsinin olduğu, lakin bu sayının 2014 ve 2018 yılında 96 bin ton civarına gerilediği görülüyor.
Raporda 2019 yılındaki hamsi üretim ölçüsüne da 262 bin ton olarak yer veriliyor.
ÜREME TALİHLERİ AZALIYOR
Global iklimin yanı sıra çok oranda yapılan avcılığın da denizdeki popülasyona ziyan verdiğini belirten Karakulak, ”Yasal oranın altında olan balıkların avlandığını görüyoruz. Bu avlanan balıklar birtakım şahıslar tarafından ülkemizde balık unu ve yağı endüstrisine ucuz fiyata satılıyor. Bu balıkların avlanması ise üreme bahtlarını epeyce azaltıyor” açıklamasını yaptı.
”DENİZLER ALARM VERİYOR”
Balık avcılığının mühletinin azalmasının yanı sıra boyutlarının küçük olması ile denizlerdeki alarmı hissetmeye başladığımızı belirten Karakulak, ”Biz lüferi artık kofana olarak görmüyoruz, Karadeniz’de fokları görmüyoruz, orkinos, kılıç balığı görmüyoruz. Memleketler arası bir kurul olan Akdeniz Balıkçılık Örgütü (GFCM) geçen hafta Akdeniz için ikaz verdi. Bütün ülkelere yönelik yapılan bu ihtarda balık avcılığının çok fazla yapıldığı belirtildi” sözlerini kullandı.
Global iklim değişikliği nedeniyle denizdeki balık tiplerinin değiştiğini söyleyen Karakulak, ”Özellikle bu durumdan büyük balıklar etkileniyor. Karadeniz özeline baktığımızda da tiplerin değiştiğini görüyoruz” diyerek kelamlarına şunları ekledi:
”Artık Karadeniz ve Marmara’da o kadar çok denizanası görülüyor ki, bu da bize ekosisteminin bozulduğuna dair bir alarm veriyor. Marmara Denizi’nde orkinos, kılıç balığı üzere çeşitler epeyce azaldı. Bu balıklar denizanası ile beslenir. Bu balıklarda kaybolunca da denizanaları da epeyce çoğaldı”
KARADENİZ’DE AKDENİZ’İN ÖZELLİKLERİ GÖRÜLÜYOR
Yaşadığımız bu iklim değişikliği nedeniyle balıkçılığın nasıl yapılacağına dair yeni bir çalışma yapılması gerektiğini söyleyen Karakulak, ”Balıkların üreme vakitlerinde değişiklikler görülüyor. Ekosistemi izleyerek global ısınmaların tesirini gözlemlememiz ve yeni bir plan oluşturmamız gerekiyor” dedi.
Karakulak, ”Küresel iklim değişikliği nedeniyle artık Karadeniz’de de Akdeniz’in iklim özelliklerini görüyoruz. Süveyş Kanalı’ndan giren bir sürü tıp Akdeniz’de çoğalıyor. Balon balığı, aslan balığı üzere çeşitler Süveyş Kanalı’na girdi. Bakanlığımızın, balıkçıların sorunu olan balon balığına ait bir çalışma başlattı. Aslan balığı için de bir uygulama yapılmalı” dedi.
‘İSTANBUL’UN EFENDİSİ’ KIRMIZI LİSTEDE
Son olarak Karakulak, ‘İstanbul’un efendisi’nin bile tehlikede olduğunu belirterek, ”Dünya Doğal Kaynakları Muhafaza Birliğine (IUCN) baktığımızda bir sürü canlının kırmızı listeye girdiğini görüyoruz. Son olarak lüfer balığı da bu listeye girdi” sözlerine yer verdi.
”SADECE HAMSİ DEĞİL HEPSİ AZALDI”
Su Eserleri Kooperatifleri Merkez Birliği İdare Konseyi Lideri Ramazan Özkaya da, yalnızca hamsinin değil Türkiye’deki tüm balıkların stoklarında bir azalma olduğunu söylüyor. Özkaya, ”Avlanan balıklarının uzunluklarının küçük ya da hayli ince olduğunu görüyoruz” dedi.
Denizdeki balık ölçüsünde bir azalış olduğunu söyleyen Özkaya, ”Tezgahta hamsi yok, varsa da ele avuca gelmez çeşitten. Palamut olunca hamsi hamsi olunca da palamut az oluyordu. Lakin bu sene ikisi de yok. Bunun ne büyük nedeni de global iklim değişikliği. Bir düzenleme yapılarak avlanma müddetinde bir değişikliğe gidilmeli” açıklmasını yaptı.
NTV
