Bazen hiçbir sebep yokken başlayan ve hayatı adeta kabusa çeviren mide bulantısı, midenin hareket bozukluğu nedeniyle gelişiyor ve çoklukla de mide hastalıklarıyla ilişkili oluyor. Mide bulantısı, araç tutması üzere kolay bir nedenden de, hamilelik üzere heyecanlı bir bekleyişten de, kanser üzere değerli bir hastalıktan da kaynaklanabiliyor.
Mide bulantısı hissi tek başına görülebildiği üzere birtakım durumlarda kusma, hazımsızlık ve ishal üzere sindirim sistemi şikayetleriyle birlikte ortaya çıkıyor.
Mide bulantısının bedendeki birçok sistemi ilgilendirdiğini vurgulayan Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Suna Yapalı, mide bulantısının kusmadan daha rahatsız edici bir his durumu olduğunu söylüyor.
MİDE BULANTISI NEDEN OLUR? MİDE BULANTISININ SEBEPLERİ NELERDİR?
“Bazen, reflü hastalığında görülen mide içeriğinin yemek borusuna kadar geri gelme hissini hastalar bulantı ve kusma ile karıştırabilirler” diyen Tabip Suna Yapalı, mide bulantısının altında yatan nedenin değerli bir hastalık olabileceğinin akıldan çıkarılmaması gerektiğinin altını çiziyor ve mide bulantısını tetikleyen nedenleri şöyle anlatıyor:
– Besin zehirlenmesi.
– İlaçlar. (Bazı antidepresanlar, antibiyotikler, diyabet ilaçları, doğum denetim hapları, ağrı kesiciler ve vitaminler). Kemoterapi ilaçlarının sık bir yan tesiri bulantıdır. Ayrıyeten ameliyatlardan sonra anestezide kullanılan ilaçların yan tesirine bağlı bulantı gözlenebilir.
– Alkol.
– Araç tutması.
– Baş travması.
– Vertigo.
– Beyin tümörleri.
– Migren.
– Gebelik.
– Enfeksiyonlar.
– Reflü, gastrit, peptik ülser, mide kanseri.
– Akut hepatit, safra kesesi taşı ve iltihabi, safra yolu tıkanıklığı, pankreatit, pankreas kanseri.
– Bağırsak tıkanıklığı, bağırsak enfeksiyonları, iltihabi bağırsak hastalıkları, bağırsak kanseri.
– Diyabet.
– Gerilim ve psikiyatrik hastalıklar.
– Menenjit.
– Kalp krizi.
– Akut apandisit.
– Akut böbrek yetmezliği, idrar yolu enfeksiyonu, böbrek taşı.
DAİMA MİDE BULANTISI OLURSA NE YAPILMALI?
Her mide bulantısında hekimin yolunu tutmak gerekmiyor lakin Gastroenteroloji Uzmanı, bilhassa 1-2 günden uzun süren mide bulantısı diğer şikayet yahut belirtilerle birliktelik gösteriyorsa tabibe başvurmak gerektiğine vurgu yapıyor. Bulantıya eşlik eden o şikayetleri; “Göğüs ağrısı, karın ağrısı, kanlı kusma, siyah renkli dışkılama, yüksek ateş, üşüme-titreme, önemli baş ağrısı ve ense sertliği, çok halsizlik ve düşkünlük, şiddetli ishal, kas krampları, şuur değişiklikleri, idrar yapamama ya da koyu renkli idrar çıkarma üzere yakınmalar” formunda aktaran Dr. Suna Yapalı’nın, mide bulantısıyla ilgili çok sorulan sorulara verdiği cevaplar ise şöyle:
– Mide bulantısına iyi gelen (geçiren) yiyecek ve içecekler nelerdir?
Yağsız ve hafif çorbalar, tuzlu kraker, haşlanmış patates ya da patates püresi, yağsız yoğurt, az yağlı peynir, yağsız tost ve yağsız pilav tüketilebilir. Küçük porsiyonlar ile iyi çiğneyerek beslenmeli. Yemek sonrası bulantı tetikleniyor ise o yiyeceklerden uzak durulmalıdır. İçecekler yudum yudum içilmeli, limon ve zencefilli içecekler tüketilebilir. Kafeinli ve asitli içeceklerden uzak durulmalı.
– Mide bulantısı durumunda konutta birinci yapılabilecekler nelerdir?
Açık havaya çıkıp derin nefes almak, mide bulantısına iyi gelen tedbirler ortasındadır. Şayet kusma olduysa azar azar su içmeye çalışarak kaybedilen sıvının yerine konulması gereklidir. Kâfi sıvı alımı sağlanamadığı vakitlerde hastanede damardan verilen sıvılar bedenin sıvı ve elektrolit istikrarını sağlamada yardımcı olacaktır. Diyette ise daha evvel de belirttiğim üzere yağsız çorba, az yağlı yoğurt, tuzlu kraker,haşlanmış patates yahut patates püresi, yağsız tost, yağsız pilav üzere yiyecekler tercih edilmelidir. Reflüyü tetikleyebileceğinden yemek sonrası en az 3 saat uzanmamalı. Yağlı, çok şekerli, baharatlı ve ağır kokulu yiyeceklerden kaçınmalı. Bulantıya baş dönmesi ve baş ağrısı eklendiyse ışıklı ortamlardan, bilgisayar ekranı ve taşınabilir aygıtlardan uzak durmalı ve istirahat etmeli. Berbat kokulu ortamlardan kaçınmalı. Besin zehirlenmesi muhtemelliğine yönelik, son 12-24 saatte tüketilen yiyecekler gözden geçirilmelidir.
Doç. Dr. Suna Yapalı Hamilelikte mide bulantısı ne vakte kadar olağandır ve bu bulantılarla başa çıkmak için neler yapılabilir?
Gebeliğin 5 ve 18. haftaları ortasında bulantı ve kusma gebeliklerin yaklaşık %50 ila 90’ında görülür. Yakınmaların şiddeti her hastada değişkenlik gösterebilir ve gebelik mühletince de değişiklikler görülebilir. Gebeliğe bağlı bulantı sabahları daha fazla olur, bilhassa 5 ve 6. haftada başlar, 9. haftada şiddetlenir ve çoklukla 16-18. haftada düzelir. Birtakım hastalarda daha şiddetli ve kilo kaybına da yol açan neredeyse her gün kusma olabilir, bu duruma ‘hiperemezis gravidarum’ denir.
“HAMİLELER BULANTI OLDUĞUNDA TABİPLERİNİ BİLGİLENDİRMELİ”
Gebelerin bulantıyı tabiplerine bildirmesi gerektiğini söyleyen Yapalı, ”Bebeğin kâfi beslenemeyeceği kaygısına kapılmamalı, bulantıyı tetikleyen besin ve kokulardan uzak durulmalı, yağlı, baharatlı ve çok şekerli yiyecekler tüketmemelidir. Ağır antrenmandan kaçınmalı, gebelikte alınan vitamin yahut demir preparatları ile yakınmalar artıyorsa tabip bilgisi dahilinde ilaçlar kesilmeli. Yemeklerden sonra diş fırçalamak bulantıyı rahatlatabilir. Yemek sonrası uzanmamalı. Zencefil ya da zencefil çaylarının kimi çalışmalarda yararı bildirilmiştir. Vitamin B6 dayanak tedavileri de hafif-orta bulantıyı azaltmada yararlı olabilir” diyor.
– Hamilelik periyodundaki olağandışı mide bulantıları için neler yapılmalıdır?
Şiddetli bulantı, kusma, 18. hafta sonrasına uzayan bulantı durumunda gebelik dışı nedenlerin araştırılması için iç hastalıkları ve gastroenteroloji uzmanlarına başvurulmalı. Bilhassa, karın ağrısı, ve sarılık eşlik ediyorsa bulantıya sebep olabilecek enfeksiyon, safra kesesi taşı, safra yolu hastalıkları, pankreatit, akut hepatit üzere nedenler araştırılmalıdır.
– Yemekten sonra mide bulantısı ne manaya gelir?
Yemek sonrası bulantı mide ülseri, gastrit, reflü hastalığı, safra kesesi taşı ya da iltihabı yahut pankreatit ile alakalı olabilir. Bu nedenle, gastroenteroloji ve iç hastalıkları uzmanları tarafından değerlendirilmelidir.
– Mide bulantısında ne vakit ilaç kullanılmalı?
Bulantı kesici ilaçlar bilinçsizce kullanılmamalı, altta yatan nedenler belirlenmelidir ve tedaviye sebebe yönelik tabip denetiminde başlanmalıdır.
– Ruhsal mide bulantısı var mıdır?
Anksiyete bozukluğu, psikiyatrik bozukluklar bulantının sık görülen başka nedenlerindendir. Ayrıyeten anoreksiya nervosa ve bulimia nervosa üzere psikojenik kökenli yeme bozukluklarında da bulantı ve kusma görülebilmektedir. Altta yatan organik neden saptanamayan olgularda, psikojenik sebepli bulantı mümkünlüğü göz önünde bulundurulmalı ve psikiyatri uzmanlarına yönlendirilmelidir.
– Mide bulantısından sonra gelişen kusma ne vakit tehlikeli olur?
Bulantı sonrasında fazla kusarak sıvı ve elektrolit kaybı sonucunda kâfi sıvı alımı sağlanamazsa akut böbrek yetmezliğine kadar ilerleyen klinik tablolar görülebilir. Sıklıkla ağır alkol alımından sonra kendini zorlayarak kusmaya çalışmak yemek borusunda hasara, kanamaya ve hatta yırtıklara yol açabilir.
NTV
