Halk arasında “zengin” ya da “padişah” marazı olarak da bilinen gut illetinin, umumiyetle yeme-içme alışkanlıkları nedeniyle ortaya çıktığı düşünülür.
Geçmişte birtakım padişahların da gut illeti yüzünden vefat etmesi nedeniyle de “padişah hastalığı” olarak da bilinir. Oysaki gut marazı; yalnızca yeme ve içme ile ilgili bir hastalık değildir.
Kişinin metabolizmasında bozukluk olması, çeşitli illetler ya da yeme alışkanlığındaki düzensizlikler neticesinde de gelişebilir.
GUT MARAZI NEDİR?
Gut, hiperürisemi ve monosodyum ürat kristallerinin eklem içi ve etrafında birikmesi sonucu ortaya çıkan metabolik bir hastalıktır.
Hiperürisemi serum ürik asit sentezindeki artış (serum ürik asit seviyesi 6,8 mg/dL üzerinde olması) ve/veya böbrekten atılımındaki azalma nedeni ile ortaya çıkar. Gut ise hiperürisemiye ikincil olarak gelişen sinoviyal likit ve yumuşak dokularda monosodyum ürat
kristallerinin birikmesi ile oluşan inflamasyon durumudur.
Gut erkeklerde bayanlardan daha sık görülür. Bayanlarda ise postmenapozal periyotta sıklığı artar. Puberte öncesi devirde serum ürik asit seviyesi düşüktür, bu nedenle gut hayli nadirdir.
Gut illetinin atakları bir anda meydana gelebilir. Gut marazı kişiyi, birçok devir gecenin ortasında ayak başparmağında hissettiği bir yandığı hissiyle uyandırabilir.
Etkilenen eklem nahiyesi başka yerlere nazaran daha sıcak, şiş ve çok hassastır. Umumiyetle birinci ataklarda bir eklemi etkileyen gut, bir müddet sonra yayılım göstererek birkaçına birden dağılabilir.
Münhasıran ayak başparmağı en sık etkilenen nahiyelerin arasındadır, gelgelelim gut illetinde bacaktaki (diz, ayak bileği, ayak) ve kollardaki öteki eklemleri (el, bilek ve dirsek) daha az etkileyebilir. Gut illetinin nadiren de olsa omurgayı etkilediği görülmektedir.
Birinci devirde, yılda bir yahut birkaç kere görülen gut atakları, ilerleyen periyotlarda daha sık olabilir ve yılda birkaç kere görülebilir. Birebir devirde gut atakları farklı eklemlerde olabileceği üzere tıpkı eklemlerde de tekrarlayabilir.
Gut atakları devirle daha da sıklaşmaya başlayabilir ve eklemlere yayılım gösterebilir. Gut ataklarının sıklaşmasıyla birlikte görülen semptomlarda daha önemli tesirler yaratabilir.
GUT MARAZININ NEDENLERİ NELERDİR?
Gut, vücuttaki çok ürik asit ölçüsünden kaynaklanır, bu da eklemlerde ve yumuşak dokularda anormal ürik asit kristallerinin (monosodyum ürat kristalleri) birikmesine ve gut illetine neden olur.
Bir yumruya yol açan yumuşak dokudaki ürik asit toplanmasına tofüs denir. Ürik asit kristalleri böbreklerde de oluşabilir ve böbrek taşlarına neden olur.
Monosodyum ürat vücutta doğal bir kimyasal olan ürik asitten oluşur. Ürik asit, RNA ve DNA’nın (hücrelerdeki genetik materyal) doğal parçalanmasından meydana gelir. Mahsusen al etlerin, kabuklu deniz canlılarının ve sakatatların ölçüsüz tüketimi vücutta ürik asit birikimine yol açar.
Alkolden kaçınmak, hayvan etlerini az, zerzevat ve meyveleri daha fazla tüketilmesini amaçlayan bir diyet ile kandaki ürik asit seviyesinin ve gut ataklarının gelişmesi mümkünlüğünün azaltılması sağlanabilir.
GUT ILLETI BELİRTİLERİ
En sık görülen gut illeti belirtileri şöyledir:
Eklemler şişer ve ağrılar başlar. Ekseriyetle sabaha karşı vücutta asit iyonları biriktiğinde meydana gelir.
Gece, ağrılar sebebi ile uyanmalar yaşanabilir.
Şayet böbreklerden kaynaklanan bir gut illeti var ise; karın ve bel ağrıları, idrarda kan, taş üzere belirtiler de olabilir.
Ağrıların kronikleşmesi, mütemadi şişen eklemlerde deformeler yaratabilir.
GUT ILLETININ EVRELERİ
Akut atak: Eklemde ani başlayan sıklıkla 5-10 gün süren şişme ve ağrı.
İnterkritik devir: Şikayetlerin olmadığı büsbütün iyileşmenin olduğu bir periyot ve bunun akabinde tekrar şiddetli alevlenme.
Kronik gut: Pek çok alevlenmeden sonra, hastalık içinde tedavi edilmediği takdirde kronikleşir ve bir yahut daha fazla eklemde kalıcı ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı oluşur. Romatoid artrit denilen iltihaplı eklem romatizması ile karışabilir.
Toflüsü gut: Tofüs denilen ürik asit kristallerinin bir araya toplanarak cilt altında ya da dokularda çökmesi ile oluşan birikintilerin olduğu periyot.
GUT MARAZI TEDAVİSİ
Gut marazı tedavi edilebilir ve denetim edilebilir bir hastalıktır. Gut marazının belirtileri, ekseriyetle tedavinin başlamasından sonraki 24 saat içinde bariz bir halde iyileşebilir.
Risk faktörlerine bağlı olarak değiştirilebilir durumlarda ele alınarak kandaki ürik asit seviyeleri düşürülebilir ve ömür biçiminde yapılan değişiklikle desteklenebilir.
Gut tedavisinde kullanılan ilaçlar, gut atağını engelleyerek, ürik asidi düşürmeye yardımcı olur. Böylelikle gelecekteki gut atakları da önlenmiş olur. Gut illetinde öngörülen tedavi hali, kişinin yaşı, aldığı ilaç çeşidi, böbrek fonksiyonu, umumi sıhhat durumu ve gayri sıkıntılara bağlı olarak değişebilir.
Anti-enflamatuar ilaçlar, ağrıyı ve atakların şiddetini azaltır. Gut saldırısı büsbütün iyileşene kadar umumiyetle devam ederler. Yan tesirler meydana gelirse, tedavi farklı bir ilaca değiştirilebilir.
Doktorunuz, muhtemel yan tesirleri sizinle görüşecektir. Böbrek illeti, kalp yetmezliği, diyabet, ülser marazı, mide yahut bağırsak kanaması hikayesi yahut öteki kronik durumlar varsa, gut tedavisi bunlara nazaran de şekillendirilebilir.
GUT ILLETI OLANLAR NASIL BESLENMELİ?
Aşrı et tüketimine bağlı olarak hastalarda gut buhranları yaşanabilmektedir. Bu nedenle gut hastaları bayramda eti, mümkün olduğu kadar küçük porsiyonlarda tercih etmelidir.
Bununla birlikte ürik asit istikrarını sağlayan süt ve yoğurt üzere yiyeceklerle birlikte etin tüketilmesi gut hastaları için tavsiye edilmektedir.
Gut illetinde mutlaka alkol tüketilmemelidir. Bunların dışında, gut hastalarının aspirin tipi ilaçları kullanmaması gerekir. Bilinçsizce alınan ilaçlar yarardan çok zarara sebep olmaktadır. Akşam alkol ve ağır yemekler almış ise gece ağrılar artabilir.
Gut hastaları için önerilen günlük et ölçüsü 2 avuç içi kadar büyüklükte olan 60 gramlık et büyüklüğüdür.
Dalak, işkembe, yürek, sucuk, pastırma, salam, sosis, ördek ançüez (balık ezmesi), sardalye, kabuklu deniz eserleri, ördek eti, kaz eti, küçük balıklar ve tam yağlı peynirlerin tüketilmemesi önerilmektedir. Yağı az olan kuzu eti, dana eti, hindi, tavuk ya da balıketi tüketimi günlük önerilen ölçü seviyesinde olmalıdır.
Gut illetinde kuru baklagiller ve birtakım sebzelerin tüketimi de büyük kıymet taşır. Münhasıran mercimek, kuru fasulye, nohut üzere baklagillerin bir öğünde en fazla 6-7 yemek kaşığı kadar tüketilmesi gereklidir. Ispanak, karnabahar üzere sebzelerin 8 yemek kaşığı kadar, bezelye, mantar ve kuşkonmaz 2 yemek kaşığı kadar tüketilmelidir. Öteki sebzelerden istenildiği kadar tüketilebilir.
Maya ve kuruyemişler yasaklılar arasındayken, tuz, nane, maydanoz, sirke tüketilebilir. Meyvelerde hiçbir düşünce bulunmadan bireyler istedikleri meyveleri tüketebilir.
Tam yağlı süt eserleri, tam yağlı yoğurt ve karbonatlı yiyeceklerden esmer ekmekler, çavdar yulaf, tam taneli ve kepekli eserlerden kaçınılması gerekmektedir.
Zayıflamanın esas olduğu birtakım gut durumlarında ise diyetisyenler ürik asit istikrarı ve vücudun vesair kronik durumlarını göz önünde bulundurarak esmer eserlere geçiş yapabilirler lakin gut diyetlerinde tam yağlı yiyecekler, et türevleri ve esmer azıklar bölge almamalıdır.
Gut illetinde kızarmış yumurta önerilmemektedir. Ama iki günde bir rafadan yahut haşlanmış bir adet tüketilebilir. Margarin tereyağı katı yağlar ve iç yağlar en büyük yasaklılar listesindedir.
Gut takibinin sürdürülmesi gereken ileriki devirlerde böbrekleri yorabilecek kıymetli bir hastalıktır. Bu illetin tedavisinde ilaç tedavisi kadar beslenme tedavisi hayli büyük kıymet taşır. Yalnızca beslenme alışkanlıkları değişerek ürik asit seviyelerinde olumlu düşüşler yaşanmış hastaların sayısı epey fazladır.
NTV
