Geçmişi milattan evvel 5500’e kadar uzanan Denizli’deki Laodikya Antik Kenti‘nde hafriyat ve onarım çalışmaları Prof. Dr. Celal Şimşek başkanlığında devam ediyor.
Efes’ten sonra Anadolu’nun en büyük antik kenti pozisyonundaki Laodikya, yılın 12 ayı devam eden hafriyatlarda bugüne kadar kilise, tiyatro ile “Suriye” ve “Stadyum” ismi verilen caddeler sütunlarıyla ayağa kaldırıldı, milattan sonra 494 yılında meydana gelen zelzelede yıkılan freskli 1750 yıllık traverten bloklar gün yüzüne çıkartıldı.
Yeniden kutsal kabul edilen agora üzere birçok kıymetli eser ortaya çıkartılırken, hafriyat çalışmalarında 3 metre uzunluğunda 1906 yıllık Roma İmparatoru Marcus Ulpius Nerva Traianus’un (Trajan) heykeli bulundu ayrıyeten mermer blok üzerine kazınmış 1500 yıllık olduğu iddia edilen üç grafiti tespit edildi.
Antik çağda metropol bir kent pozisyonunda bulunan ve İncil’de ismi geçen 7 kiliseden birine sahip olan Laodikya’da geçen yıllarda ortaya çıkartılmaya başlayan ve Hristiyanlığın Büyük Konstantin tarafından hür bırakılmasından daha eski periyoda ilişkin kuzey tiyatrosuna bitişik villada bir konut kilisesinin varlığı ortaya çıkarıldı.
Prof. Dr. Şimşek, Helenistik periyoda ilişkin batıdaki 2 bin 200 yıllık tiyatro ile geçen yıllarda bulunan “kiliseli peristilli (üstü açık sütunlu koridorlar ile çevrelenmiş avlu) ev”in ayağa kaldırılması için çalışmaların devam ettiğini söyledi.
Yaklaşık 2 bin yıllık olduğu varsayım edilen ve 2 bin metrekarelik alana inşa edilen villanın pozisyon olarak çok enteresan bir yerde bulunduğunu belirten Şimşek, “Burada milattan sonra 1. yüzyıl prestijiyle villanın kullanımının varlığını ve Roma İmparatorluk devrinde bildiğimiz ana planlama sisteminin bozulmadan milattan sonra 7. yüzyıla kadar devam ettiğini biliyoruz. Meskende yaptığımız çalışmalarda enteresan sonuçlar ortaya çıkarttık. Yaklaşık 20 odası bulunan meskenin içinde devirler içinde Laodikya’yı yıkan zelzelelerin fay kırıklarının bu konut üzerinden geçtiğini gördük. Biz burada bu fay kırıklarını koruyarak çalışma yapıyoruz.” dedi.
“GİZLİ KİLİSENİN İSTİKAMETİ KUZEYE BAKMIŞ”
Şimşek, Hristiyanlığın yayılmaya başlamasıyla birinci inananların bâtın olarak bu türlü büyük konutun bir kısmını ibadethaneye dönüştürdüğünü belirlediklerini anlattı.
Meskende bayan ve erkeklere ilişkin başka farklı iki mimari yapılı salon olduğunu lisana getiren Şimşek, “Özellikle konuttaki 2 salondan batıdaki erkekler için, doğudaki bayanlar için düzenlendiğini ve burada ibadethane kısmı yapıldığını görüyoruz. Son cemaat yerinin ayrıldığını da hafriyat datalarıyla ortaya çıkarttık. Meskenin orta kısmında 18 sütunlu bir salon yer alıyor. Sütunların salona bakan iç kısımları oyularak ateş yakılıp ışıklandırma yapılmış. Bu meskende, hamam, barınma yerleri, ticarethane olarak kullanan kısımlar bulduk. O vakitler taraf olmadığı için konuttaki bilinmeyen kilisenin tarafı kuzeye bakmış” diye konuştu.
Mesken kilisesine dönüştürülen doğu salonun duvarlarında çok varlıklı mermer kaplamalar ortaya çıkardıklarına dikkati çeken Şimşek, Hristiyanlığa inananlarının burada nasıl ibadet ettiğini görebildiklerini belirtti.
“BU KONUT ÇOK ÖZEL”
Kent içindeki villanın ana sisteminin değiştirilmeden milattan sonra 7. yüzyıla kadar kullanılması bakımından kıymetli bir ziyaretçi rotasında olduğunu gördüklerini vurgu yapan Şimşek, şöyle devam etti:
“Bu mesken çok özel ve kolay kolay örnekleri görülmemiş bir yapıda. Kuzey tiyatronun art muhafaza duvarı cephesi ile meskenin duvarları ortak. Tiyatronun üst gezinti alanı birebir vakitte bir yol üzere kullanılmış. Buranın tıpkı vakitte hem mesken hem de ticarethane olarak kullanılmış olması ve tiyatroya bitişik olması tarafıyla tek örnek. Hafriyatlarda konutun birinci Hristiyanların kullanmasıyla ilgili kutsal eşyaları da ortaya çıkarttık. Hristiyanlığın özgür kalmasının akabinde Laodikya Kilisesi’nin yapılması ve oradaki üst seviye din adamının büyük ihtimalle bu konutta oturduğunu düşünüyoruz lakin buna ait net bir tespit şimdi yapamadık. Laodikya’da milattan sonra 1. yüzyıl ortasından itibaren Hristiyanlığın nasıl yayıldığıyla ilgili bilgilere ulaşmak bakımından bu konut kilise çok kıymetli.”
NTV
