58 yaşındaki S.A., Tanzanya vatandaşı olan A.S.A. ile 1997 yılında Türkiye’de evlendi. S.A., evliliğinin birinci günlerinden beri eşiyle ortalarında geçimsizlik olduğu, uzun müddettir başka oldukları, eşinin 1998 yılından beri kendisini arayıp sormadığı, bu nedenle evlilik birliğini devam ettiremeyeceği gerekçesiyle 2000 yılında boşanma davası açtı. Dava dilekçesi, Tanzanya’da bulunan A.S.A’ya Dışişleri Bakanlığı ve Tanzanya makamları aracılığıyla 2002 yılında bildiri edildi. A.S.A’nın pasaportunda yer alan adres tebligat adresi olarak kullanıldı.
BOŞANMA KARARI TANZANYA’YA BİLDİRİM EDİLEMEDİ
Mahkeme şahitleri dinledikten sonra, evlilik birliğinin temelinden sarsıldığı gerekçesiyle tarafların boşanmalarına karar verdi ve kararın Tanzanya’daki A.S.A’ya bildirim edilmesi talebiyle Adalet Bakanlığı’na müzekkere yazdı. S.A. farklı tarihlerde mahkemeye birçok defa dilekçe sunarak tebligat sürecinin akıbetini sordu. Bakanlık tarafından mahkemeye gönderilen 2004 tarihi yazıda, kararın A.S.A’ya bildirisi edilmesi için yetkili makamlara iletildiği belirtildi. 2005 tarihli bakanlık yazısında ise evrakın gönderildiği Dışişleri Bakanlığı’ndan rastgele bir karşılık yazısının gelmediği, 2006 ve 2007 tarihli yazılarda ise bildirimin yapıldığına ait rastgele bir karşılığın alınamadığı belirtildi. Dışişleri Bakanlığı tarafından bakanlığa gönderilen yazıda A.S.A’ya ait isimli evrakın giriş kayıtlarında görülmediği, Tanzanya’ya iletilmek üzere kelam konusu evrakın tekrar gönderilmesi gerektiği kaydedildi. S.A, mahkemeye sunduğu dilekçede 4 yılı aşkın müddettir kararın mutlaklaşmasını beklediğini, birçok defa akıbetini sorduğu evrakın Dışişleri Bakanlığı’na şimdi ulaştırılamamış olmasından ötürü psikolojisinin bozulduğunu lisana getirip evrakın yine gönderilmesini istedi.
İLANEN TEBLİGAT YAPILMASINI İSTEDİ
2010 yılında mahkemeye sunduğu dilekçede S.A, kararın A.S.A’ya hala bildirisi edilemediğini belirterek tebligatın ilanen yapılmasını talep etti. S.A, bu sayede kararın kesinleşebileceğini ve nüfustaki kaydın düzeltilebileceğini, aksi halde tekrar evlilik birliği kuramayacağından mağdur olacağını belirtti. Adalet ile Dışişleri Bakanlıkları ortasında yapılan çok sayıda yazışmaya karşın karar A.S.A’ya bir türlü bildiri edilemedi. 2014 yılında Dışişleri’nden gönderilen yazıda Tanzanya’daki bürokrasinin genel yavaşlığı nedeniyle başta tebligat süreçleri olmak üzere isimli yardımlaşma taleplerinin karşılanmasında sıkıntılar yaşandığı, sıkıntıların Türkiye’deki üzere adrese dayalı nüfus kayıt sisteminin bulunmamasından kaynaklandığı tabir edilirken, tebligat için en son 2013 yılının aralık ayında talep gönderildiği, fakat bugüne kadar rastgele bir yanıt alınamadığı kaydedildi. S.A. ise 2015 yılında mahkemeye başvurarak A.S.A’ya yurt dışında tebligat yapılması imkanının bulunmadığını, lakin ilanen tebligat yapılarak boşanma kararının kesinleşebileceğini öne sürdü ve bu bahiste Anayasa Mahkemesi’nin verdiği bir kararı örnek gösterdi. Mahkeme Dışişleri’ne tebligatın akıbetini sordu ve gelen cevapta talebin defaatle iletildiği, lakin bu kurallar altında ismi geçen bireye ulaşılabilmesinin yahut bu kişi hakkında Tanzanya makamlarından bilgi alınabilmesinin mümkün olmayacağının düşünüldüğü iletildi.
AYM’DEN İHLAL VE 50 BİN LİRA TAZMİNAT KARARI
Boşanma kararının kesinleştirilmemesi üzerine S.A, 19 Aralık 2017 tarihinde AYM’ye kişisel müracaatta bulundu. Başvuruyu 8 Eylül’de görüşen AYM, Anayasa’nın 20 ve 41’inci unsurları kapsamında teminat altına alınan evlenme hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Kararın bir örneği evlenme hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması lokal mahkemeye gönderildi. AYM ayrıyeten müracaatçıya 50 bin lira manevi tazminat ödenmesine de hükmetti. Gerekçeli karar Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayımlandı. Kararda, 17 yıl geçmesine karşın şimdi kesinleştirilemeyen bir yargı sürecinin kelam konusu olduğuna dikkat çekilirken, bu çeşit durumlarda ”ilanen tebligat” kararlarının uygulanabileceğine ait emsal kararların varlığı hatırlatıldı.
NTV
