Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin videokonferans metoduyla katıldığı Astana Formatında Türkiye-Rusya Federasyonu-İran Üçlü Doruğu sona erdi. Yeni tip corona virüs (covid-19) salgını nedeniyle görüntü konferans metoduyla yapılan tepe, 1,5 saat sürdü.
Başkanlar tarafından yapılan ortak açıklamada şu sözler kullanıldı;
1. Suriye meydanındaki mevcut durumu ele almış, 16 Eylül 2019’da Ankara’daki son içtimalarından sonra kaydedilen gelişmeleri gözden geçirmiş ve mutabakatları ışığında üçlü eşgüdümü artırma cephesindeki kararlılıklarını yinelemişlerdir.
2. BM Şartı’nın gaye ve prensiplerinin yanı sıra Suriye Arap Cumhuriyeti’nin egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine ve toprak bütünlüğüne olan kuvvetli taahhütlerini vurgulamışlardır. Bu prensiplere üniversal seviyede hürmet gösterilmesi ve kim tarafından gerçekleştirildiğine bakılmaksızın, hiçbir aksiyonun bu prensiplere halel getirmemesi gerektiğine dikkat çekmişlerdir.
3. Bu bağlamda, gayrimeşru özyönetim teşebbüsleri dahil olmak üzere, terörle uğraş kisvesi altında meydanda yeni gerçeklikler yaratılmasına dair her türlü girişimi reddetmiş; Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün yanısıra komşu memleketlerin ulusal güvenliğine de halel getirecek ayrılıkçı gündemlere karşı durma istikametindeki kararlılıklarını tabir etmişlerdir.
4. Suriye’nin kuzeydoğusundaki durumu ele almış, bu ortamda güvenlik ile istikrarın lakin memleketin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne hürmet temelinde sağlanabileceğini vurgulamış ve bu doğrultuda gayretlerini koordine etmede anlaşmışlardır. Suriye Arap Cumhuriyeti’ne ilişkin olması gereken petrol gelirlerine yasadışı halde el konulmasına ve aktarım edilmesine yönelik itirazlarını beyan etmişlerdir.
5. Milletlerarası insancıl hukuk uyarınca sivillerin ve sivil altyapının korunmasını sağlarken, DEAŞ, Nusra Cephesi ve El Esas yahut DEAŞ temaslı tüm öbür bireyler, kümeler, teşebbüsler ve oluşumlar ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu tarafından terörist olarak tanımlanan diğer kümelerin büsbütün ortadan kaldırılması emeliyle aralarındaki işbirliğini sürdürme kararlılıklarını teyid etmişlerdir.
6. İdlip Gerginliği Azaltma Bölgesi’ndeki durumu etraflıca gözden geçirmiş ve İdlip’le ilgili bütün ittifakların tüm ögeleriyle hayata geçirilerek meydandaki sükunetin temininin gerekliliğini vurgulamışlardır.
7. COVID-19 salgınının beraberinde Suriye’nin sıhhat sistemi ile sosyo-ekonomik ve kişisi durumu bakımından büyük bir sınama getirdiğini kabul ederek, Suriye’deki kişisi durum ve salgının tesirine dair duydukları derin endişeyi dile getirmişlerdir. Mahsusen COVID-19 global salgını önünde, memleketler arası hukuka, memleketler arası insancıl hukuka ve BM Kuralı’na münafi tüm tek taraflı yaptırımları reddetmişlerdir. Suriye halkının acılarının hafifletilmesi hedefiyle Suriye umumunda süratli, inançlı ve kesintisiz kişisi erişim sağlanmasına yönelik önemli gereksinimi vurgulamış ve ayrımcılık, siyasallaşma ve önkoşullar olmaksızın, Suriye’ye yapılan yardımı artırmaları için başta Birleşmiş Milletler ve bağlı kişisi kuruluşları olmak üzere, milletlerarası topluma çağrıda bulunmuşlardır.
8. Suriye ihtilafına askeri tahlil getirilemeyeceğine ve ihtilafın sırf Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde, Birleşmiş Milletler’in kolaylaştırıcılığında, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 2254 sayılı kararıyla entegrasyonlu bir siyasi süreç yoluyla sona erdirilebileceğine dair inançlarını teyid etmişlerdir. Bu bağlamda, Astana garantörlerinin belirleyici eği ve Soçi’deki Suriye Ulusal Diyalog Kongresi kararlarının uygulanması sonucunda Cenevre’de oluşturulan Anayasa Komitesi’nin kıymetli rolünü vurgulamışlardır. Anayasa Komitesi’nin Ağustos 2020 tarihinde üçüncü toplantısını gerçekleştirme hususunda mutabakata varılmasını memnuniyetle karşılamışlar ve Komite’nin sürdürülebilir ve tesirli çalışmasını sağlamak için Komite’nin üyelerini ve kolaylaştırıcı olarak BM Umumi Sekreteri’nin Suriye Hususî Temsilcisi Geir O. Pedersen’i daima muhabere yoluyla desteklemeye hazır olduklarını teyid etmişlerdir.
9. Astana formatının ilgili Çalışma Kümesi çerçevesinde çetinle alıkonan/kaçırılan şahısların karşılıklı salıverilmelerine dair faaliyetlerin devamındaki kararlılıklarını yinelemişlerdir. Suriyeli taraflar arasında itimat artırılmasında aktifliğini ve gerekliliğini ispat etmiş olan Çalışma Grubu’nun özgün niteliğinin altını çizmişler ve çalışmalarının sürdürülmesi için önlem almakta anlaşmışlardır.
10. Mültecilerin ve memleket içinde taraflarından edilmiş insanların Suriye’de ikamet ettikleri konumlara inançlı ve istekli olarak geri dönüşlerini kolaylaştırma gereksiniminin ve bu kimselerin geri dönme ile desteklenme haklarının korunmasının altını çizmişlerdir. Bu bağlamda, tekrar iskan edilmeleri ile olağan bir hayata kavuşturulabilmelerinin yanı sıra, külfet paylaşımında daha geniş sorumluluk üstlenme ve su ile güç kaynağı şebekeleri, mektepler, hastaneler ve kişisi mayın aksiyonu dahil, kişisi altyapıyı eski haline getirmek suretiyle milletlerarası topluluğa Suriye’ye yaptıkları yardımı artırma çağrısında bulunmuşlardır.
11. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 497 sayılı kararı başta gelmek üzere, Suriye Golanı’nın işgalini reddeden ilgili Birleşmiş Milletler kararlarının hükümleri dahil, herkesçe tanınan memleketler arası hukuk kararlarına hürmet gösterilmesi gerekliliğini teyid etmişler ve bu itibarla, ABD Idaresinin işgal altındaki Suriye Golanı’na dair memleketler arası hukukun ağır ihlalini oluşum eden ve bölgesel barış ile güvenliği tehdit eden kararını kınamışlardır. İsrail’in Suriye’ye yönelik askeri taarruzlarının istikrarı bozduğunu ve bu memleketin egemenliği ile toprak bütünlüğünü ihlal ettiğini, ayrıyeten kesimdeki tansiyonu tırmandırdığını değerlendirmişlerdir.
12. Suriye problemine ilaveten, ortak ekonomik işbirliğini güçlendirmek için farklı yerlerdeki üçlü eşgüdümü güçlendirme niyetini teyit etmişlerdir.
13. Bir sonraki Astana formatındaki Suriye bahisli Memleketler arası Içtimanın en kısa müddette gerçekleştirilmesi için temsilcilerini görevlendirmede mutabık kalmışlardır.
14. İran İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Hasan Ruhani’nin daveti üzerine, müteakip Üçlü Zirve’yi en kısa vadede İran İslam Cumhuriyeti’nde yapmayı kararlaştırmışlardır.
NTV