Avrupa Birliği (AB) tepesinin daha evvel 24-25 Eylül tarihlerinde yapılması öngörülmüştü. Fakat tepe, AB Kurulu Lideri Charles Michel koronavirüs kuşkusuyla karantinaya alındığından son anda ertelenmişti. Michel Perşembe ve Cuma günü düzenlenecek AB Kurulu toplantısı için AB önderlerine gönderdiği davet mektubunda, toplantıların Perşembe akşamki kısmının büsbütün “Doğu Akdeniz ve Türkiye ile ilişkilere” ayrılacağını bildirdi.
Gayelerinin “Bölgede istikrar ve güvenliği sağlamak için Türkiye ile yapan bir diyalog alanı yaratmak ve tüm AB üyesi devletlerin egemenlik ve egemenlik haklarına hürmet duyulmasını sağlamak” olduğunu belirten Michel, bunun “ancak Türkiye’nin yapan olarak devreye girmesiyle mümkün olabileceğini” söz etti. Michel, AB ve üye devletlerin yasal çıkarlarının korunması için her seçeneğin masada olduğunu belirtti.
ERDOĞAN’DAN AB ÖNDERLERINE MEKTUP
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise tepe öncesi Ankara’nın Doğu Akdeniz’deki tavrıyla ilgili olarak AB kurumları ve üye devletlerin önderlerine bir mektup gönderdi.
Mektubunda Türkiye-AB bağlantılarının değerine değinen Erdoğan, Türkiye’nin, “Doğu Akdeniz’de deniz yetki alanlarının milletlerarası hukuka uygun olarak, hakça ve adil biçimde sınırılandırılması ve kıta sahanlığındaki hükümran hak ve yetkilerinin korunmasını” ve “Kıbrıs Türklerinin Kıbrıs Adası’nın eşit ortağı olarak, Ada’nın hidrokarbon kaynakları üzerindeki eşit hak ve çıkarlarının garanti altına alınmasını” istediğini belirtti. Kömür ve çeliğin AB’nin çıkış noktası olduğunu hatırlatan Erdoğan, “Hidrokarbonun Kıbrıs’ta tahlile ve büyük AB’nin oluşumuna temel oluşturmasını diliyoruz” sözlerini kullandı.
“Doğu Akdeniz’de devam eden gerginliğin müsebbinin Türkiye değil, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Idaresi olduğunu” savunan Erdoğan, “Yunanistan ile ön şartsız olarak diyaloğa hazır olduklarını” bildirdi.
FRANSA’DAN ILETILER
Türkiye-AB bağları, Doğu Akdeniz’de, Türkiye-Yunanistan-Kıbrıs üçgenindeki deniz yetki alanlarına bağlı kriz nedeniyle gergin bir ortamda seyrediyor. Fransa’nın siyasi ve askeri olarak, AB’deki ortaklarından çok daha değişik bir üslupla Yunanistan ve Kıbrıslı Rumlara takviye vermesiyle daha da gerginleşen kriz, son haftalarda Almanya ve NATO’nun yürüttüğü sessiz diplomasi sayesinde şimdilik yatışmış görünüyor.
Geçtiğimiz haftalarda Türkiye’ye karşı “misilleme” talep eden Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, bu hafta Le Parisien gazetesine yaptığı açıklamada, “Birbirimizle (Fransa ve Türkiye) konuşmalıyız. Sövüp soyma tahlil değildir. Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Lider Macron ortasındaki son görüşme gerekli tartışma kanallarının açılmasını sağlamıştır” tabirlerini kullandı. Le Drian buna karşın Suriye ve Libya belgelerinde “Türkiye’nin niyetini açıkça duyuru etmesini” istediklerini söylüyor.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 19 Eylül’de Twitter hesabı aracılığıyla Türkçe bir ileti yayınlamış, bu bildiride ” (AB’nin güney kanadını oluşturan yedi ülkenin önderleri toplantısı) Ajaccio’da Türkiye’ye net bir ileti gönderdik: iyi niyetli, naif olmaksızın sorumlu bir diyaloğu tekrar açalım. Bu davet bundan bu türlü Avrupa Parlamentosu’nun da daveti. Görünüşe nazaran de işitilmiş. İlerleyelim” sözlerini kullanmıştı.
Fransa’nın bu krizde Türkiye’ye karşı yürüttüğü siyaset Fransa içinde de tenkit konusu.
Ülkenin önde gelen Türkiye uzmanlarından Didier Billion, DW Türkçe’ye yaptığı açıklamada, Almanya Başbakanı Angela Merkel ile Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ortasında Türkiye’yle yaşanan krizin idaresi konusunda uyuşmazlık yaşandığını söylemişti.
Billion, “Macron güç ilgisi istedi, Erdoğan’la bilek güreşine girdi. Almanlar ve Sayın Merkel öteki bir metot seçtiler. Fransa’nın kibirli tutumu, her şeye tek başına karar vermek istemesi, kimi vakit Merkel ve Avrupalıları usandırıyor” tabirlerini kullanmıştı.
TEPEDEN NASIL BİR KARAR ÇIKABİLİR?
Türkiye ve AB’den gelen bildiriler, Ankara ile Atina’nın istikşafi görüşmelere başlamaya hazır olduklarını duyurmaları, NATO’daki teknik görüşmeler ve Almanya’nın arabuluculuk teşebbüsleri sayesinde, 1-2 Ekim AB tepesinden Ankara’ya yönelik yaptırım kararı çıkması beklenmiyor. Kulislerde, çıkacak kararın Türkiye’yle münasebetlerde uzun vadeli stratejik yaklaşımdan çok, mevcut krizin idaresine odaklanacağı konuşuluyor.
Kıbrıslı Rumların “Türkiye’ye yaptırım uygulanmazsa ben de Belarus’a yaptırımları bloke ederim” şantajı da AB kulislerinde takviye görmedi. Kıbrıslı Rumlar buna karşılık sonuç bildirgesinin Ankara’ya daha net iletiler gönderen bir usulde kaleme alınmasını isteyebilir.
Hazırlanacak sonuç bildirgesinin Türkiye kısmında AB bir kere daha, üyeleri Yunanistan ve Kıbrıs Cumhuriyeti ile dayanışma içinde olduğunu ve AB devletlerinin egemenlik ve egemenlik haklarına hürmet duyulması gerektiğini tekrarlayacak. Deniz yetki alanlarıyla ilgili sıkıntıların milletlerarası hukuk temelinde diyalog yoluyla çözümlenmesi gerektiği vurgulanıp, Kıbrıs müzakerelerinin BM çatışı altında tekrar başlatılması davetinde bulunulması da bekleniyor. AB, Mart 2018’den bu yana Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki sismik araştırma faaliyetlerini kınıyor.
Türkiye’nin 2018’den bu yana donmuş halde olan AB iştirak müzakereleri ise şu an için gündemde değil. Buna karşın, AB önderlerinin sonuç bildirgesinde, Türkiye’de insan haklarının durumuna vurguda bulunulma mümkünlüğünün yüksek olduğu belirtiliyor.
NTV
