Hürriyet’ten Ömer Erbil’in haberine nazaran; Manisa’nın Demirci ilçesinde yer alan Saittai Antik Kenti’ne ilişkin Apollon Aksyros Tapınağı bulunuyor. Antik devirlerde beşerler bir isteklerini ya da işledikleri günahlardan kurtulmak için tapınaklara kurbanlar, ikramlar sunarlar ve herkesin görmesi ve ibret alması için de taşlara günahlarını, dileklerini yazarlardı. Lidya steli de bir tıp itiraf yazıtıydı. İki kardeş birinin balık ağını çalmış ve bundan ötürü ilahın gazabına uğramışlar ve aileleri tapınağa ikramlar sunup af dilenmeleri için bu yazıtı dikmişler. Bir manada kefaret yazıtı olarak da bilinen steller yalnızca Anadolu’ya mahsus olarak biliniyor.
Bu tarihi yazıt 1990’lı yılların başında tapınak alanından kaçırıldı. İtalyan Kültür Polisi (Comando Carabinieri Tutela Patrimonio Culturale) tarafından 1997 yılında bir antika tüccarının iş yerine yapılan baskında birçok kültür varlığı bulundu ve şahıs hakkında bir ceza soruşturması başlatıldı. Anadolu uygarlığı olan Lidyalılara ilişkin bir yazıt da bulunan eserler ortasındaydı. Yapıtın kökeninin Türkiye olup olmadığının teyidi için bahis İtalyan İnterpol Ünitesi tarafından Türk İnterpol Ünitesine iletildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca yapılan incelemeler sonucunda yapıtın daha evvel Prof. Dr. Hasan Malay tarafından 1987 yılında yayınlandığı ve Manisa’da bulunan Apollon Aksyros tapınağından çalındığı tespit edildi. Fakat bu hırsızlık hadisesine bağlayacak bir kanıt bulunamadığından İtalya’daki soruşturma sonuçsuz kaldı.
BAKANLIK İZİNİ SÜRDÜ
Lidya yazıtı şahsa iade edilecekti. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın talebiyle avukatlarla muahede yapılarak yapıtın geri kazandırılması için 1998’de Prato’da dava açıldı. Türkiye’de, şimdi gün yüzüne çıkarılmamış olanlar dâhil kültür varlıklarının devlet malı niteliğinde olması, kültür varlıklarını bulmak için müsaadesiz hafriyat yapılmasının ve kültür varlıklarının yurt dışına çıkarılmasının hata olması, her iki ülkenin de hadise vuku bulduğunda UNESCO 1970 Sözleşmesi’ne taraf olmuş bulunması, Prof. Dr. Hasan Malay, Prof. Dr. Sencer Şahin ve ilerki yıllarda da Prof. Dr. Cumhur Tanrıver tarafından hazırlanan raporlar duruşmaya kanıt olarak sunuldu. 2012’de Prato’daki birinci derece duruşması ülkemiz aleyhine karar vererek, yapıtın mülkiyetini İtalyan tacire verdi. Lakin verilen bu karar temyiz edildi.
19 EYLÜL’DE GELİYOR
İtalyan mercilerinin temyiz için 2018 yılını uygun görmeleri ise bu kıymetli davanın sonuçlanmasında ortaya uzun bir vakit girmesine sebep oldu. Nihayet İtalyan duruşmaları bu ay yapıtın Türkiye’den çalındığını kabul ederek ülkemize iadesine karar verdi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı mevzuyla ilgili şu açıklamayı yaptı: “Bakanlığımızın bu mevzudaki ısrarlı tavrı ve hem Roma Büyükelçiliği hem de Roma Kültür ve Tanıtma Müşavirliğince davanın yerinde, ihtimamla takip edilmesi sonucunda, Floransa’daki üst duruşma yapıtın ülkemizden kaçırılmış olduğunu kabul etmiş ve mülkiyet hakkımızı onaylamıştır. Yapıtın isimli emanetten alınması ve Türkiye’ye getirilmesi için gerekli lojistik ayarlamalar sona ulaşmış olmakla birlikte 19 Eylül tarihinde Roma Büyükelçiliğimiz tarafından teslim alınacak olan stel, takip eden günlerde THY tarafından fiyatsız taşınarak ülkemize getirilecektir.”
NTV
