Büyük Başkan Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları tarafından 4 Eylül 1919’da gerçekleştirilen Sivas Kongresi‘ne mesken sahipliği yapan, “manda ve himaye” fikrinin reddedilerek ulusal bağımsızlık fikrinin benimsendiği, ulusal kurtuluş gayretine ışık tutacak kararların alındığı ve 108 gün Ulusal Gayret’in merkezi olan Sivas’ta, tarihi kongrenin 101. yıl dönümü hasebiyle birtakım etkinlikler gerçekleştirilecek.
Atatürk’ün kente gelişinin temsili olarak dün canlandırıldığı Sivas’ta yarın merasim düzenlenecek. Yeni tip corona virüs (Covid-19) önlemleri münasebetiyle hudutlu sayıda iştirakçiyle gerçekleştirilecek kutlamalar, Atatürk Anıtı’na çelenk sunma merasimiyle başlayacak. Atatürk Kongre Müzesi’nde Sivas Kongresi’nin temsili canlandırması yapılacak.
Müze bahçesinde devam edecek merasimlerin akabinde Solotürk ve Türk Yıldızları şov uçuşu gerçekleştirecek.
Kutlamalar 5-6 Eylül tarihlerinde gerçekleştirilecek 8. Ulusal Yıldız Dağı Tırmanışı ile sona erecek.
SİVAS KONGRESİ SÜRECİ
Büyük Başkan Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919‘da Samsun’da başlattığı ulusal kurtuluş çabasıni Amasya’dan sonra, 27 Haziran 1919’da ”güvenilir kent” olarak gördüğü Sivas’a gelerek sürdürdü. Sivas’ta yapılan toplantıda ülkenin durumu görüşülerek en kısa vakitte kentte ulusal bir kongre yapılmasına karar verildi.
Erzurum Kongresi’ne katılmak üzere Amasya’dan ayrılan Mustafa Kemal Paşa, 27 Haziran 1919 günü Sivas’a geldi ve Sivas halkı tarafından coşkuyla karşılandı.
Sivas’a 2 Eylül 1919 günü yine gelen ve 18 Aralık 1919’a kadar burada kalan Mustafa Kemal Paşa ve beraberindeki heyet tarafından 4 Eylül 1919 Perşembe günü saat 14.00’te bugünkü Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi binasında, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin atıldığı Sivas Kongresi yapıldı.
SİVAS KONGRESİ’NDE MANDA TARTIŞMALARI
Kayıtlara nazaran resmi çalışmaları 7 gün süren kongrede, Mustafa Kemal Atatürk başkanlığında ulusun kurtuluşu için çeşitli gündem unsurları görüşüldü. 8-9 Eylül 1919 tarihlerinde “manda” tartışmalarının yaşandığı kongre, 11 Eylül 1919’da sonuç bildirgesinin yayımlanmasıyla kapandı.
Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye, 12 Eylül 1919’da halkın da iştirakiyle gerçekleştirilen toplantıda, ulusun kurtuluşu için kıymetli kararların yer aldığı kongre beyannamesini yayımladı.
”Manda ve himaye kabul olunamaz” üzere ulusun kurtuluşu için çok kıymetli kararların alındığı kongrede, farklı bir hadise da yaşandı. Yurdun çeşitli yörelerinden delegelerin iştirakiyle 4 Eylül 1919 tarihinde düzenlenen ve “manda’ konusunun da tartışıldığı kongrede, öğrenci arkadaşlarının temsilcisi olarak, ortalarında topladıkları para ile kente gelen Hikmet ismindeki askeri tıbbiye öğrencisi de bulunuyordu. Heyecanlı manda tartışmalarının yaşandığı 8 Eylül akşamı, Mustafa Kemal Paşa’nın odasında yapılan toplantıda, askeri tıp öğrencisi Hikmet, şunları lisana getirdi:
“Paşam, delegesi bulunduğum tıbbiyeliler, beni buraya istiklal davamızı başarmak yolundaki mesaiye katılmak üzere gönderdiler. Mandayı kabul edemem. Şayet kabul edecek olanlar varsa bunlar her kim olursa olsun, şiddetle ret ve takbih ederiz. Farzı muhal, manda fikrini siz kabul ederseniz sizi de reddeder, Mustafa Kemal’i vatan kurtarıcısı değil, vatan batırıcısı olarak isimlendirir ve tel’in ederiz.”
Bu kelamlar karşısında duygulanan ve “Arkadaşlar gençliğe bakın, Türk ulusal bünyesindeki asil kanın tabirine dikkat edin” diyen Mustafa Kemal Paşa, daha sonra Hikmet Bey’e dönerek, “Evlat, müsterih ol. Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz, ekalliyette (azınlıkta) kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez, ya istiklal, ya ölüm” dedi.
O periyot, Sivaslı bayanlar, Trabzon ve Erzurum’dan gelen çoğunluğu bayan ve çocuklardan oluşan göçmenlerle yakından ilgilendi. Mustafa Kemal Paşa’nın Türk bayanlarının da Ulusal Çaba’ya örgütlü olarak katılması gerektiğini tabir etmesi üzerine Sivaslı bayanlar dernek kurmak için çalışmalara başladı. Anadolu Bayanları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti ismi verilen dernek, 9 Aralık 1919’da kuruldu.
Sivas Kongresi’nden Cumhuriyet’in duyurusuna giden süreç
Atatürk başkanlığında 4-11 Eylül 1919 tarihleri ortasında gerçekleştirilen Sivas Kongresi ile Mustafa Kemal Paşa’nın gençlik yıllarından beri düşündüğü ve seslendirdiği, Samsun’a çıktığı andan itibaren resmi yazışmalarında en kıymetli problem olarak yer verdiği “ulusal egemenlik” ve “ulusal irade” kavramları devlet hayatına yansıtılmaya başladı.
Halkın bütününü kapsayan birinci örgütsel faaliyet Sivas’ta gerçekleştirildi ve Sivas Kongresi, biçimi ve içeriği prestijiyle adeta ulusal bir meclis fonksiyonu gördü. Kongrede yeni seçilen üyelerin iştirakiyle yurdun tamamını kapsayan Heyeti Temsiliye, ülkenin yazgısında birinci derecede kelam sahibi bir şura halini aldı, ulusal hareketin legal organları biçimlendirilmiş oldu.
7 günlük çalışmayla Sivas Kongresi, devletin önündeki pürüzleri ortadan kaldırarak, halkı bir bütün halinde, çizdiği program doğrultusunda harekete geçirmeyi sağladı. Bu hareket, 9 Eylül 1922’de büyük bir zafere kapı açıp, 29 Ekim 1923‘te ise Cumhuriyet’in duyurusuyla taçlandı.
NTV