Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, 26 yıllık iktidarı boyunca hiç karşılaşmadığı en şiddetli cumhurbaşkanlığı seçimine giriyor.
Yeni tip corona virüs (Covid-19) salgının devam ettiği, Rusya ile bağların gerildiği, Batının desteklediği muhalefetin büyümeye başladığı bir devirde Lukaşenko’nun misyon müddetinin bitmesi nedeniyle halk 9 Ağustos’ta sandık başına gidecek.
Bağımsızlığını duyuru ettikten sonra Belarus’ta, o vakit 40 yaşında olan Aleksandr Lukaşenko, 1994’teki seçimde ikinci tıpta yüzde 80 oy alarak Belarus Cumhuriyeti’nin birinci cumhurbaşkanı oldu.
Ülkede Sovyetler devrinden kalma pek çok sorunun üstesinden gelen Lukaşenko, 26 yıl boyunca girdiği 5 seçimden de galip çıkarak koltuğunu korudu.
Yıllar içinde Rusya ile bağlantıları “kardeş” ülke düzeyinde tutan Lukaşenko, vakit zaman Rusya ile karşı karşıya geldi ve bu ülkeye karşı sert tabirler kullandı. Lukaşenko, nihayetinde Rusya ile ilgileri hiç bozmadı.
RUSYA İLE KARDEŞLİK BAĞI PAYDAŞLIK ALAKASINA DÖNDÜ
Lakin Lukaşenko’nun en son yaptığı konuşmada Rusya’nın artık “kardeş” ilgisini, “ortaklık” bağı ile değiştirdiğini söylemesi, Belarus ile Rusya ortasında son devirlerde çok da iyi gitmeyen münasebetlerin geldiği noktayı ortaya koydu.
Son yıllarda Rusya’nın Belarus’a Avrupa piyasasının altında doğal gaz satmasını isteyen Lukaşenko, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’den olumsuz yanıt aldı.
Belarus’un Rusya’ya yaklaşık 8 milyar dolar borcunun bulunması Belarus kamuoyunda olduğu kadar Rus kamuoyunda da sık sık tenkit konusu oldu.
Minsk-Moskova sınırı, geçen yıl Rusya’nın Belarus’a kalitesiz petrol satması üzerine gerilmişti. İki ülkenin ortasında birtakım besin eserlerinin alışverişi konusunda karşılıklı ambargoların uygulanması da yaşanan düşünceler ortasında yer alırken, Rusya ile entegrasyon muahedesi konusunda da onca görüşmelere karşın uzlaşamaya varılamadı.
Rusya ile münasebetlerdeki bu pürüzleri bir türlü gideremeyen Lukaşenko, bu kez yıllardır karşısında olduğu ABD’ye yöneldi.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo’yu ülkesinde ağırlayan Lukaşenko, 2008’den bu yana kesilmiş olan iki ülke ortasındaki diplomatik ilgilerin büyükelçiler seviyesinde yine başlaması kararına imza attı.
Minsk-Washington yakınlaşması devam ederken “kaynakları çeşitlendirme” gerekçesiyle Belarus, ABD’den petrol satın aldı.
Bu atılımı öncesinde Lukaşenko’nun, ABD petrolünün Rus petrolünden ucuz olduğunu belirterek, “Kimsenin önünde diz çökmeyiz” sözleri dikkati çekti.
RUS PARALI ASKERLERİN YAKALANMASI TANSİYONU YÜKSELTTİ
Tüm bu gelişmelerin yanı sıra cumhurbaşkanlığı seçimi arifesinde Belarus’ta Rus güvenlik şirketi Wagner’e bağlı 33 Rus paralı askerin yakalanması Moskova ve Minsk ortasındaki tansiyonu yükseltti.
Belarus güvenlik güçleri seçim sürecini istikrarsızlığa uğratmak için 200’den fazla paralı askerin ülkeye giriş yaptığı bilgisini paylaştı.
Belarus’a yönelik Rusların “kirli niyeti” olduğunu savunan Lukaşenko, bu paralı askerlerin ülkesine bilhassa gönderildiğini söyledi.
Paralı askerlerin Ukrayna’ya teslimi için görüşme trafiğinin başlaması Rusya’nın yansısını daha da arttırdı. Üst üste açıklamalar yapan Moskova, Minsk’in Rus vatandaşlarını bir an evvel göndermesini istedi.
Lakin, Lukaşenko, bu mevzuyu milletlerarası seviyeye taşıyarak, Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy ile ele aldı. Belarus, ülkesine giren Rus paralı askerleri ortaya çıkarması nedeniyle Rusya ile karşı karşıya kaldı.
Lukaşenko’nun Rusya ile vakit zaman yaşadığı krizi, iç siyasette kullanmak için çıkardığı tenkitleri sık sık lisana getirildi.
SALGINA KARŞIN KARANTİNA KARARI ALINMADI
Kovid-19 salgınının başladığı devirde ülkede karantina tedbirleri almaya gerek duymayan Lukaşenko’nun salgına yaklaşım usulü ve daha sonra kendisinin de virüse yakalandığını açıklaması tenkit konusu oldu. Salgın nedeniyle iktisatta yaşanan badirelerin daha hissedilir hale gelmesi, ülke içerisinde seçim öncesinde Batı yanlısı muhalefetin eline koz geçmesine ve büyümesine neden oldu.
Cumhurbaşkanlığı seçimi sürecinde Batı yanlısı aday adaylarından kimilerinin tutuklanması ve Merkez Seçim Kurulunun, bu isimlerin adaylık müracaatlarını haklarındaki tezler nedeniyle kabul etmemesi, muhalefet cephesinde tepkiyi arttırdı.
Aday adaylarından Youtuber olan Sergey Tikhanovskiy, kolluk kuvvetlerine yönelik şiddet daveti ve kitlesel ayaklanmalara hazırlık yaptığı gerekçesiyle mahpusa atıldı. Akabinde reaksiyon olarak eşi Svetlana Tikhanovskaya, kocasının yerine aday oldu.
Öbür aday adayı eski Belgazprombank Genel Müdürü Viktor Babariko vergi kaçırma, rüşvet verme ve kara para aklama suçlamaları ile tutuklandı.
Ayrıyeten aday adaylarından eski diplomat Valeriy Tsepkalo ise aday olabilmek için gereken 100 bin imzayı toplayamadığı için cumhurbaşkanlığı yarışının dışında kaldı.
Bu süreçte Belarus’ta yaşayan bir Türk iş adamının, inşasını yaptığı konutun parasını ödemediği savıyla hakkında dava açtığı Tsepkalo, mahpusa atılacağından tasa ettiğini söyleyerek Moskova’ya kaçtı.
MUHALEFET TARİHİN EN KALABALIK MİTİNGİNİ YAPTI
Kelam konusu kimselerin tutuklanması ve aday yapılmamasının temelsiz nedenlere dayandığını sav eden Babariko ve Tsepkalo’nun seçim karargahı, Svetlana Tikhanovskaya’yı destekleme kararı alarak Lukaşenko’nun karşısına çıktılar.
Belarus’un tarihinde birinci kere, seçim kampanyası çerçevesinde 25 bin kişinin üzerinde iştirakle muhalifler Minsk’te en kalabalık mitingini gerçekleştirdi. Muhalefet Babariko’nun temsilcisi, Tsepkalo’nun eşi ve Tikhanovskaya’dan oluşan 3 bayanı protestoların sembolü olarak lanse etti.
CUMHURBAŞKANLIĞI KOLTUĞU İÇİN 5 ADAY
Belarus Cumhurbaşkanlığı için hafta sonu Lukaşenko dahil toplam 5 aday yarışacak.
Govori Pravdu (Doğruyu Söyle) Hareketi Eş Lideri Andrey Dmitriyev, maksadının ülkede adaleti ve sistemi sağlamak, tekrar seçime gidilmesini sağlamak olarak olarak açıklıyor. Rusya ile entegrasyondan yana olmayan Dmitriyev, Avrupa Birliği (AB) ve NATO’ya da karşı bir siyaset izliyor.
Eski Belarus Parlamentosu Milletvekili Anna Kanopatskaya, ekonomik, toplumsal ve siyasal alanda ıslahatlar yapmak istediğini belirtiyor. Rusya ile entegrasyon istemeyen Kanopatskaya, Belarus’un “demokratik Avrupa yolunda kalkınması” fikrini destekliyor.
Belarus Toplumsal Demokrat Gramada Partisi Lideri Sergey Çereçen, devletin bütün alanlardaki rolünün azaltılması ve yalnızca alt yapı işleriyle uğraşması gerektiğini savunuyor.
Svetlana Tikhanovskaya, seçimleri kazanması halinde parlamenter sistemin yetkilerini arttıran 1994 anayasasına dönmek, eşini mahpustan çıkarmak ve tekrar seçimlere gidilmesini sağlamak tezinde bulunuyor. Rusya ile yakın bağa karşı olan Tikhanovskaya, Batı yanlısı tutum sergiliyor.
NTV
