Kizni diye de bilinen kişniş, bilimsel ismiyle Coriandrum sativum L’dir. Tıpkı vakitte Çin maydanozu olarak da bilinir. Daha çok rutubetli ortamları seven bu bitkinin tohumu kurutularak toz haline getirilir ve baharat ya da ilaç niyetiyle kullanılır. Maydanozgillerden olan kişnişin yaprakları maydanoz bitkisini andırır.
Ülkemizin çabucak hemen tüm bölgelerinde yetişse de Burdur, Isparta ve Konya’da epeyce yaygındır. Ağustos ve Eylül aylarında olgunlaşan bu bitki toplanarak gölgeli ve havadar bir bölgede kurumaya bırakılır. Daha sonra bitki sapından tutularak sallanır ve tohumları dökülür.
En son ise toz haline getirilir fakat toz haline getirirken gereksinimimiz kadarını toz haline getirmek gerçek bir yaklaşımdır. Zira tüm tohumlar çekilecek olursa vakitle aromasını kaybedebilir. Toz haline gelmeyen tohumlar ise güneş görmeyen bir kısımda saklanmalıdır. Hoş aromasından ötürü ekseriyetle çiğ ya da kurutulmuş biçimde kullanılır. 11 yağ içeriğine ve 6 asit tipine sahiptir.
KİŞNİŞİN YARARLARI NELERDİR?
-Kişnişte hem 11 uçucu bitki yağından biri olan sineol hem de linoleik asit bulunur. Bu bileşenlerin romatizma ve artrit aksisi özellikleri vardır. Bunlar sayesinde şişlikleri iyileştirmede büyük rol oynar.
-Kişnişin dezenfekte, zehir giderici, antiseptik, mantar tersi ve antioksidan özellikleri sayesinde ise egzama, kuruluk ve mantar iltihabı üzere cilt sıkıntılarında kullanılması da faydalıdır.
-Kişnişte bulunan linoleik asit, oleik asit, palmitik asit, stearik asit ve askorbik asit (C vitamini) kandaki kolesterol düzeylerini düşürmede çok tesirlidir. Önemli kardiyovasküler sıkıntılara yol açabilecek berbat kolesterol düzeyini de düşürmeye yardımcı olur
-Kişnişte bulunan borneol ve linalol üzere bitki özü bileşenleri sindirime, böbreklerin düzgün çalışmasına yardımcı olurken tıpkı vakitte ishalin azalmasına da yardımcı olur.
-Yüksek demir oranı olan kişniş, anemi görülen bireyler için çok yararlıdır. Kandaki demir oranının düşük olması nefes darlığına, kalp çarpıntısına, çok yorgunluğa ve bilişsel fonksiyonlarda düşüşe sebep olabilir. Demir birebir vakitte güç ve kuvveti artırır, kemik sıhhatini geliştirir.
-Birçok araştırma kişnişin, mevsim alerjilerinin ve bahar nezlesinin rahatsız edici tesirlerini azaltmaya yarayan ağır antihistamik özellikleri bulunduğunu göstermektedir. Tıpkı vakitte kişniş yağı da bitkilerle, böceklerle, besinlerle ya da başka hususlarla temastan kaynaklanan alerjik reaksiyonları de azaltabilir.
-Kişnişte bol ölçüde Antioksidan, A vitamini, C vitamini ve fosfor üzere mineraller bulunur. Bütün bu bileşenler görme bozukluklarına fayda sağladığı üzere gözlerdeki kasılmaları da azaltır. Kişniş yaprağında birebir vakitte beta karoten de bulunur. Bu bileşen gözü etkileyen birçok hastalığa karşı tesirli olduğu üzere yaşlanmakta olan hastalardaki görme bozukluğu tesirlerini bile geriletebilir. Kişniş ayrıyeten göz nezlesi içinde etkilidir. Bu yüzden göz bakımı eserlerinin birçoklarında kullanılmaktadır.
-Doğal bir afrodizyaktır. Bundan ötürü libido yükseltici olarak da bilinir.
KİŞNİŞİN ZIYANLARI NELERDİR?
Kişnişin ziyanları çabucak hemen hiç yok denecek kadar azdır. Lakin her yiyecekte olduğu üzere cilt alerjisine yol açabilir. Çok ender görülmekle birlikte ciltte yarattığı hassasiyetten ötürü güneş yanığı riskini artırabilir. Ayrıyeten gebe bayanların kullanmamaları önerilir.
Kişnişli Domatesli Makarna Tanımı
Gereçler:
1 paket makarna
2 adet kuru soğan
3 adet domates
1 çorba kaşığı ezilmiş sarımsak
1 tatlı kaşığı kırmızı biber
1 çorba kaşığı baharat karışımı
1 çorba kaşığı taze kişniş
1 çorba kaşığı un
2 çay bardağı süt
4 çorba kaşığı tereyağı
Baharat karışımı:
4 çay kaşığı kişniş tohumu
1 çay kaşığı kimyon tohumu
1 çay kaşığı tane karabiber
1 tatlı kaşığı zencefil tozu
1 çay kaşığı kakule
3/4 çay kaşığı tarçın
1 adet defne yaprağı
Baharatın hazırlanışı; Tüm malzemeyi mutfak robotuyla toz haline getirin. Makarnanın hazırlanışı; 5 lt. suya tuz ekleyerek kaynatın. Kaynayan suya makarnayı ek edin ve kapağı açık olarak tekrar kaynamaya bırakın. Ortada sırada denetim ederek 10 dakika haşlayın. Haşlanan makarnayı süzün. Başka bir tavada tereyağında, küp doğranmış soğan, sarımsak ve domatesi 10 dakika kavurun. Unu ekleyerek 5 dakika kavurun. Süt ve baharatları ek ederek 3-4 dakika pişirin. Süzülmüş makarnayı sosa ekleyerek karıştırın. Kişniş serperek servis yapın.
NTV
