Yüz yüze eğitimin başlaması, üniversitelerin açılışı ve aşıyla hızlanan olağanlaşma süreciyle kiralık konut talepleri son aylarda süratli bir artış gösterdi. Başta büyük kentler olmak üzere Türkiye genelinde kiraların olağan artış bandının üzerine çıkarak astronomik sayılara ulaşması yansılara neden oldu.
Konut sahiplerince talep edilen ve kimi semtlerde yüzde 100’lere yaklaşan artış talepleri, kiracıların büyük mağduriyet yaşamalarına yol açtı. Altınbaş Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğr. Üy. Doç. Dr. Umut Yeniocak, kira bedelinin yüksek oranda arttırılması için mesken sahipleri tarafından baskıya maruz kalan kiracıların yasal hakları ve bu türlü bir durumda atabilecekleri türel adımları anlattı.
Türk hukuk sisteminin, kira mukavelesi yapılırken bir mesken ya da iş yerinin ne kadara kiralandığına kural olarak müdahale etmediğini belirten Doç. Dr. Yeniocak, “Ancak Kanun, kira mukavelesi bir defa yapıldıktan sonra kira bedelini çok artırmak ve eski kiracıyı meskenden ya da iş yerinden çıkarıp yerine yeni bir kiracıya daha yüksek bedelle kiralamak isteyen mesken sahiplerine karşı değerli sonlar koyar. Bu sonlardan en çok bilineni de kira artışıyla ilgili TÜFE sınırlamasıdır” dedi.
“KİRA ARTIŞINDA TAVAN, 12 AYIN TÜFE ORTALAMASIDIR”
İlgili kanunun, kira mühleti sona erdikten sonra yeni periyot kirası belirlenirken uygulanacak artışta on iki aylık TÜFE ortalamasını üst hudut olarak belirlediğini hatırlatan Doç. Dr. Yeniocak, “Burada dikkat edilmesi gereken nokta, bu oranın üst hudut yani tavan ölçü olduğudur. Yapılacak artış bu oranın altında olabilir fakat üstünde olamaz.
Konut sahibi, kiracıyı buna zorlayamaz. Örneğin, kontratta yüzde 20 artış yapılacağı yazıyor lakin TÜFE yüzde 15 olmuşsa, mukaveledeki oran değil TÜFE oranı uygulanır. Kiracı, en fazla TÜFE oranında artış yaparak, kiracı olduğu meskeni ya da işyerini kullanmaya devam edebilir” açıklamasını yaptı.
MESKEN SAHİBİ KİRACIYA TAZMİNAT ÖDEMEK ZORUNDA KALABİLİR
Mevcut kiracıyı çıkarıp yerine yüksek bedelle yeni kiracı almak isteyen mülk sahiplerinin, konutta kendisinin ya da çocuğunun oturacağını, konuta ya da işyerine gereksinimi olduğunu söyleyerek kiracıyı çıkarmak istemelerinin sıkça başvurulan bir formül olduğunun bilindiğini belirten Doç. Dr. Umut Yeniocak, “Kanun, bu durumu berbata kullananlar için kıymetli bir kural koymuştur.
KONUT SAHİBİ KİRA BEDELİNİN ARTIRILMASI İÇİN DAVA AÇABİLİR
Kira bedellerinin çok artmasıyla istedikleri kira gelirini elde edemeyen mesken sahiplerinin de faydasına olan kimi kurallar olduğunu tabir den Doç. Dr. Umut Yeniocak, şunları söyledi:
“Örneğin, kira başlangıcından itibaren beş yıl geçmiş ve kira bedeli, emsalleri karşısında çok düşük kalmışsa mesken ya da işyeri sahibi, kira bedelinin arttırılması için dava açabilir. Ayrıyeten, 2012’de getirilen bir kurala nazaran, kira mühleti bittikten sonra birebir konutta yahut işyerinde kiracı olarak kalan kiracıyı konut sahibi, on yıl sonra haklı bir sebep bildirmeden çıkarabilir.
Örneğin, bir yıl vadeli bir konut kirasında konut sahibi, bir yılın dolmasının akabinde on yıl bekleyecek ve sonrasında kiracıyı çıkarabilecek. Bu kural sebebiyle eski kiracılar, kirayı konut ya da iş yeri sahibinin istediği üzere TÜFE oranının çok üstünde arttırmak ya da meskenden yahut işyerinden çıkmak ikilemi ortasında sıkışıp kalıyorlar.”
NTV