Dijital mecralarda bireylere, kendilerine ait yayımlanmış bilgileri sildirebilme imkanı veren “unutulma hakkına” ait bilimsel çalışma tamamlandı.
TÜBİTAK tarafından desteklenen, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) yürütücülüğündeki “Dijital Hafızada Unutulma Hakkı: Gazetecilik Perspektifinden Uygulanabilirliği” başlıklı saha araştırması, Türkiye’de alanında uzman gazeteci, bilim insanı ve hukukçuları bir ortaya getirdi. Araştırma kapsamında 39’u gazeteci, 11’i hukukçu, 10’u akademisyen 60 iştirakçiyle görüşüldü.
Doç. Dr. Elif Korap Özel, Doç. Dr. Şadiye Deniz ve Dr. Şükran Pakkan’ın yürüttüğü araştırmanın danışmanlığını Gedik Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Ural Aküzüm üstlendi.
Kişinin affedilme, mahremiyet ve geleceğine yine özgürce biçim vermesi ile tabir özgürlüğü ve bilgi edinme hakları ortasında istikrarın kurulabilmesine katkıda bulunmayı hedefleyen araştırma 20 ay sürdü.
Sonuçları kitap haline de getirilen araştırma kapsamında Türkiye’de şahıslara dijital mecralarda kendilerine ait yayınlanmış bilgileri sildirebilme imkanı veren “unutulma hakkı” ile “bilgi edinme ve tabir özgürlüğü” ortasındaki istikrarın nasıl kurulabileceği irdelendi.
İSTİKRAR OLUŞTURMAK GEREKİYOR
Çalışma hakkındabilgi veren İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Medya ve Bağlantı Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Elif Korap Özel, arama motorlarının herkes hakkında, her bilgiyi, her isteyen için erişilebilir kılmasının, bireylerin “unutulmayı” bir hak olarak talep etmesini beraberinde getirdiğini söyledi.
Kanunların verdiği bu hakkın, kimi vakit gerçek haberlerin de silinmesine yol açabileceğine dikkati çeken Özel, bunun önüne geçmek için bir istikrar kurulması gerektiğini vurguladı.
Özel, Türkiye’de unutulma hakkı kavramına ait özel bir yasanın bulunmadığını fakat Şahsî Bilgilerin Korunması Kanunu’nun (KVKK), şahısların datalarını sildirebilmesine imkan tanıdığını aktardı.
Toplumsal medyaya yönelik düzenlemeler içeren kanunun da yürürlüğe girdiğini hatırlatan Özel, böylelikle bireylere ait haber, ses, fotoğraf ve manzara kaydının kamuoyuna yansıması nedeniyle oluşan mağduriyetin önüne geçilmesinin amaçlandığını kaydetti.
Unutulma hakkının, kamu faydası içerebilecek hususlarda datalara erişimi zorlaştırması, tarihi bütünlüğü bozması, yayın sürekliliğini aksatması üzere riskler bakımından dünyada gazetecilik açısından tartışıldığını belirten Özel, “Ancak unutulma hakkı, çocuklar üzere hassas ve değerli bahislerde meslek unsurlarının revize edilmesi ve daha iyi bir gazetecilik pratiğine erişmek için de bir fırsat olarak görülebilir” tabirlerini kullandı.
Özel, araştırmanın iştirakçilerinin unutulma hakkının tabir özgürlüğüne ve tarihî kayda ziyan verebileceğine dikkati çektiğini belirterek şöyle devam etti:
“Gazeteciler bilhassa tecavüz, çocuk istismarı ve yolsuzluk üzere birtakım hatalara ait haberler, kamuoyuna mal olmuş şahıslara ait haberler, mahkumiyet kararının katılaştığı, hatanın tekrarladığı durumlar ve tarihi data niteliğindeki içeriklere ait haberlerin silinmesine karşı çıkıyor. Buna rağmen çocuklar, haberdeki bilgilerin yanlışlı olması, içeriğin habere bahis kişinin fizikî ve ruhsal sıhhatine ağır ziyan vermesi üzere durumlarda haberin silinebileceği konusunda hemfikirler.”
Proje kapsamında, unutulma hakkına ait gazetecilik unsurlarının bir el kitapçığına da dönüştürüldüğünü kaydeden Özel, kitapçığa ve mevzuyla ilgili bilgilere internetten ulaşılabileceğini belirtti.
NTV
