İzmir’de zelzele sonrası meydana gelen küçük çaplı tsunami bir kişinin vefatına neden oldu. Olay, sarsıntıyla birlikte tsunami korkusunu da gündeme getirdi.
Uzmanlar genel inanışın tersine iç denizlerde de meydana gelebilecek tsunaminin emsal ölümlere neden olabileceğini belirtiyor.
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Bölgesel Zelzele ve Tsunami İzleme-Değerlendirme Merkezi (BDTİM) Müdür Yardımcısı Dr. Öcal Necmioğlu, tsunami konusunda ikazlarda bulundu.
“Tsunami yalnızca açık denizlerde olmaz. Deniz tabanının statik yer değiştirmesinin olduğu her yerde tsunami olabilir” diyen Necmioğlu, şunları söyledi:
“Marmara Denizi üzere nispeten kapalı bir deniz de olabilir. Bu Doğu Akdeniz üzere epey açık bir deniz de olabilir. Deniz tabanında zelzele ya da öbür bir olay sonucunda deniz tabanında bir yer değiştirmenin olmasıyla su kütlesinin harekete geçmesi ve harekete geçtiği doğrultuya dik bir biçimde hareket etmesidir. Münasebetiyle tsunami yalnızca açık denizde olur, denmez. 50 santimetre dalga yüksekliği bile yetişkin bir insanın ayakta duramamasına sebep olacaktır. 50 santimetrede bile can kaybı olabilir. Hasebiyle bizim ‘3 metrede, 4 metrede, 5 metrede illa can kaybı olur daha düşük düzeylerde can kaybı olmaz, maddi ziyan olmaz’ diye düşünmemiz çok yanlış olur. 30 Ekim tsunamisinde şahsen gördük. Teknelerin nasıl kıyıdan sürüklendiğini gördük. Sığacık’ta suyun nasıl büyük bir kuvvetle girdiğini gördük. Tsunaminin yıkıcı olması için çok kuvvetli dalga yüksekliklerine gereksiniminiz yok.”
MAKSAT 7 DAKİKA
Kandilli Rasathanesi 2012 yılında Aday Tsunami Hizmet sağlayıcısı olduğu andan bu vakte kadar da sarsıntı bilgilendirmelerinin yanı sıra zelzelenin akabinde oluşabilecek tsunamiler hakkında da ihtarlarda bulunuyor.
Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Kıymetlendirme Merkezi’nin işleyişi hakkında bilgi veren Necmioğlu, “Merkezimizin temeli sarsıntı gözlemleridir. Bizim tsunami çalışmalarında yaptığımız sarsıntının büyüklüğünü hakikat tespit ettikten sonra, bu sarsıntının bir tsunami oluşturup oluşturamayacağı değerlendirmek” dedi.
Yaklaşık 240 sismik istasyon bulunduğunu söyleyen Necmioğlu, şöyle devam etti:
“Bunun yanı sıra deniz düzeyi istasyonlarımız var. Bir bildiri gönderimi sonrasında tsunaminin olup olmadığını doğrulamak ismine kullandığımız. Bugün itibariyle Harita Genel Müdürlüğünün 18 istasyonu sistemimize entegre olmuş durumda. Avrupa Birliği ile birlikte yaptığımız çalışmalarda 4 adet ek istasyonumuz daha var. Etraf ülkelerin oradaki kurumların bizimle bilgilerini paylaşması kelam konusu yaklaşık 45 tane deniz düzeyi müşahede istasyonumuz var. Biz bildirimizi sarsıntı olduktan 7 dakika sonra gönderebilmek isteğindeyiz. Bunu her vakit başaramıyoruz.
“AFAD’I 11. DAKİKADA UYARDIK”
Bu başarısızlığın sebebi de sismolojinin temel sıkıntılarından bir adedidir. Sarsıntı büyüklüğünü gerçek bir formda tayin edilmesi çok kritik kıymet arz ediyor. Biz 20 dakikada sarsıntı kıymetlendirme sonucu çok başarılı bir biçimde verebiliriz fakat 20 dakika çok geç. Tsunami uyarısı için çok geç. Zelzelenin büyüklüğü hakkında bilgi almak isteyen merciler için de çok geç. 30 Ekim örneğinde biz 11. dakikada tsunami ikazını AFAD’a ilettik.
Merkezimizin müşahede alanı batıda Yunanistan’ı kapsayacak formda bütün Doğu Akdeniz’i, Ege’yi ve Karadeniz’i içerir. Tsunami müşahede alanı ise bu sarsıntı müşahede alanı içerisinde meydana gelen tsunamiler daha uzak noktalara yayılım gösterebileceği için Adriyatik’i ve Orta Akdeniz bölgesini yani Malta, Sicilya Tunus, İtalya ortasındaki bölgeyi de kapsar. Hayli geniş müşahede bölgemiz var. Toplam 28 zelzelede farklı düzeylerde tsunami bilgi iletileri gönderdik. 5 Adet ihtar bildirisi gönderdik, 4 adet tavsiye bildirisi gönderdik yani zelzelenin tsunami oluşturabileceğine bu manada dikkat edilebilmesi gerektiğine dair ileti gönderdik. Geri kalan bildiriler bilgi bildirisiydi fakat biz bilgi iletilerinde da ‘kesinlikle tsunami olmaz’ demiyoruz. Zira sarsıntının büyüklüğü düşük de olsa deniz altı heyelanlarını tetikleyebilir ve bu heyelanlar da tsunamilere yol açabilir. Bu bildirilerimizde da müşahedelerimize devam ediyoruz. Rastgele bir tsunami müşahedemiz olması halinde ek şimdiki iletilerle sizleri bilgilendireceğiz, diyoruz.”
KIYIDAN SÜRATLE UZAKLAŞIN
Necmioğlu, sarsıntının akabinde oluşabilecek tsunami ile ilgili vatandaşlara şu ihtarlarda bulundu:
“Temel kurallardan birisi şayet bir zelzele sonucunda oluşan kuvvetli yer hareketini deneyim ediyorsa bir vatandaşımız kıyıya gidip bakmayacak. Dalga gelmeyecek mi, diye merak içerisinde kıyıda vakit geçirmeyecek. En kısa vakitte kıyı şeridinden uzaklaşmaya çalışacak. Şayet sarsıntı hasarı kelam konusu değilse bulunduğu yerde en son Sığacık’ta da yaşadığımız üzere dikey tahliye dediğimiz bir binanın birinci ya da ikinci katına çıkabilmesi bile onun için yaşaması ismine ehemmiyet arz edecektir.”
NTV
